دستورالعمل حساب بانکی تجاری

دستورالعمل حساب بانکی تجاری و خدمات بانکی مرتبط با آن

به منظور اتخاذ تمهیدات لازم برای اجرای مواد (10) و (11) قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان و ضوابط مربوط به آن ، جز (3) بند “م” تبصره (12) قانون بودجه سال 1400 کل کشور ،جز (3) بند “ح” تبصره (16) قانون بودجه سال 1398 کل کشور و همچنین تبصره (1) ماده (25)،بند (3) ماده (59) و ماده (67) آیین نامه اجرایی ماده (14) الحاقی قانون مبارزه با پولشویی مصوب جلسه مورخ 21/07/1398 هیات وزیران و تبصره 1 ماده 9 و ماده 15 دستورالعمل شفاف سازی تراکنش های بانکی اشخاص مصوب یک هزار و دویست و هشتاد و نهمین جلسه مورخ 29/11/1398 شورای پول و اعتبار با اصلاحات و الحاقات بعدی ،«دستورالعمل ناظر بر حساب سپرده تجاری و خدمات بانکی مرتبط با آن »، که از این پس اختصار « دستورالعمل » نامیده می شود، به شرح زیر تدوین می شود:

فصل اول-تعاریف و کلیات

ماده1-در این دستورالعمل عبارات ذیل در معانی مشروح بکار می روند:

1-بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

2-سازمان :سازمان امور مالیاتی کشور

3-موسسه اعتباری :بانک یا موسسه اعتباری غیر بانکی که به موجب قانون و یا با مجوز بانک مرکزی تاسیس شده و تحت نظارت آن بانک قرار دارد

4-مشتری :به شخص حقیقی اعم از ایرانی و خارجی اطلاق می گردد که دارنده حساب سپرده بانکی نزد موسسه اعتباری باشد و یا درخواست وی مبنی بر افتتاح حساب سپرده بانکی به موسسه اعتباری ارائه شده باشد

5-حساب تجاری :هر گونه حساب سپرده بانکی متعلق به مشتری که به عنوان حساب تجاری از سوی سازمان اعلام شده و فعالیت تجاری متناظر با آن ها تعیین شده باشد. حساب های فروش پس از تایید سازمان و نیز حساب های سپرده اشخاص حقوقی ،حساب تجاری محسوب می شوند.

6- حساب غیر تجاری :هر حساب سپرده بانکی متعلق به مشتری غیر از حساب های تجاری

7-سامانه سیاح: سامانه ای است که تحت راهبری و مدیریت بانک مرکزی بوده و از طریق آن،اطلاعات حساب های سپرده توسط موسسات اعتباری ثبت می گردد.

8- شخص حقوقی غیر فعال: شخص حقوقی که به موجب تبصره 4 ماده 186 قانون مالیات های مستقیم مصوب سال 1366 با اصلاحات و الحاقات بعدی ،به مدت پنج سال فاقد فعالیت اقتصادی بوده و از طریق پایگاه اطلاعات هویتی اشخاص حقوقی ایرانی به عنوان « غیر فعال مالی» به موسسات اعتباری معرفی می شود.

ماده 2-موسسه اعتباری دارنده حساب تجاری مکلف است سیاست ها،رویه ها و فرآیند های مشخص و شفافی را با لحاظ قوانین و مقررات مربوط ،از جمله مفاد این دستورالعمل تهیه و پس از تصویب در هیات مدیره ،برای اجرا به واحد های ذی ربط ابلاغ نماید.این سیاست ها ،رویه ها و فرایند ها ،باید متضمن ایجاد اطمینان کافی نسبت به استفاده و بهره برداری از حساب تجاری صرفا توسط مشتریانی باشد که پرونده فعال مالیاتی نزد سازمان دارند.

فصل دوم- ضوابط ناظر بر حساب تجاری

ماده 3- حساب تجاری مشتری فقط در قالب یکی از انواع حساب سپرده قرض الحسنه پس انداز ،حساب سپرده قرض الحسنه جاری و حساب سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت عادی قابل افتتاح می باشد.

ماده 4- حساب سپرده بانکی مشتری ،حساب غیر تجاری است و فقط در صورت تحقق یکی از موارد زیر ،به حساب تجاری تبدیل می شود.

4-1- اعلام اطلاعات حساب سپرده بانکی به سازمان توسط مشتری و دریافت تاییدیه سامانه ای سازمان از طریق سامانه سیاح که متضمن تجاری شدن حساب سپرده بانکی مربوط می باشد.

4-2- اعلام اطلاعات حساب سپرده بانکی و پرونده مالیاتی به موسسه اعتباری توسط مشتری و دریافت تاییدیه سامانه ای سازمان از طریق سامانه سیاح که متضمن تجاری شدن حساب سپرده بانکی مربوط باشد.

تبصره 1- تغییر وضعیت حساب سپرده سرمایه گذاری بلند مدت و حساب سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت ویزه مشتری به حساب تجاری مجاز نمی باشد.موسسه اعتباری موظف است تمهیدات لازم را برای ممنوعیت تغییر وضعیت مذکور در این تبصره به روش سامانه ای اتخاذ نماید

تبصره 2- تبدیل حساب تجاری به غیر تجاری صرفا در صورت تحقق یکی از موارد زیر میسر است :

1-اعلام اطلاعات حساب تجاری به سازمان توسط مشتری و دریافت تاییدیه سامانه ای سازمان از طریق سامانه سیاح که متضمن غیر تجاری شدن حساب سپرده بانکی مربوط باشد.

2-اعلام اطلاعات حساب تجاری به موسسه اعتباری توسط مشتری و دریافت تاییدیه سامانه ای سازمان از طریق سامانه سیاح که متضمن غیر تجاری شدن حساب سپرده بانکی مربوط باشد.

ماده 5– موسسه اعتباری فقط مجاز به پذیرش درخواست تجاری شدن حساب سپرده مشتری خارجی است که یکی از مجوز های فعالیت معتبر شامل اجازه اشتغال صادره توسط وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی یا مجوز سرمایه گذاری خارجی موضوع ماده (6) قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی مصوب سال 1380 را ارائه نماید.

تبصره- در رابطه با مشتری خارجی که مجوز موضوع ماده را در اختیار ندارد ،لیکن حساب سپرده آن از طریق رویه موضوع بند (1-4) ماده 4 دستورالعمل به موسسه اعتباری معرفی می شود، موسسه ی اعتباری مجاز به تغییر وضعیت حساب سپرده به وضعیت تجاری نمی باشد.مشتری خارجی مشمول این تبصره می تواند حداکثر ظرف مدت یک سال پس از ابلاغ این دستورالعمل ،به موسسه ی اعتباری مراجعه نموده و با ارائه مجوز های مربوط،تقاضای خود برای تجاری شدن حساب را تسلیم نماید. در صورت عدم اقدام ظرف مهلت زمانی مذکور ،کلیه ابزار های پذیرش اختصاص یافته به وی غیر فعال می گردد.

ماده6– در رابطه با مشتری ایرانی که اطلاعات اقتصادی آن نزد موسسه اعتباری موید وجود فعالیت تجاری به نام آن نباشد،لیکن حساب سپرده آن از طریق رویه موضوع بند (1-4) ماده 4 دستورالعمل به عنوان حساب تجاری معرفی می شود ، موسسه اعتباری باید پس از تغییر وضعیت حساب سپرده به وضعیت تجاری،از مشتری دعوت نماید تا ظرف مهلت 2 ماه نسبت به بروز رسانی اطلاعات اقتصادی خود نزد موسسه اعتباری اقدام نماید درصورت عدم ارائه اطاعات لازم از سوی مشتری به وضعیت غیر تجاری تغییر می یابد و مراتب به نحوی که بانک مرکزی تعیین می نماید، به سازمان اعلام می شود.

ماده 7-موسسه اعتباری موظف است نسبت به ایجاد قابلیت های لازم برای تغییر وضعیت حساب سپرده بانکی از وضعیت غیر تجاری به وضعیت تجاری و نیز از وضعیت تجاری به وضعیت غیر تجاری در سامانه عملیاتی خود اقدام نماید به نحوی که این تغییرات بلافاصله و به روشی که بانک مرکزی تعیین میکند،به سامانه سیاح اعلام شود.

ماده 8-موسسه اعتباری باید در سامانه های عملیاتی و نظارتی خود ترتیباتی را اتخاذ نماید که امکان مشاهده وضعیت حساب سپرده بانکی اعم از غیر تجاری و تجاری برای کاربران واحد های نظارتی و عملیاتی موسسه اعتباری و مشتریان مربوط فراهم باشد.

ماده 9– موسسه اعتباری موظف است تمهیداتی را اتخاذ نماید که درخواست خروج هریک از شرکا از حساب تجاری، پس از بررسی مستندات توسط واحد مبارزه با پولشویی موسسه اعتباری ،به روش سامانه ای بانک مرکزی ارسال شود. بانک مرکزی با همکاری سازمان درخواست مذکور را بررسی و نتیجه را به موسسه اعتباری اعلام می نماید.

تبصره1- موسسه اعتباری تا زمان اعلام نتیجه از سوی بانک مرکزی،مجاز به پذیرش درخواست موضوع این ماده نمی باشد.

تبصره 2– موسسه اعتباری مجاز به پذیرش درخواست ورود شریک جدید به حساب مشترک تجاری نمی باشد.متقاضیان در صورت نیاز به توسیع شرکا ، باید درخواست افتتاح حساب مشترک جدید به موسسه اعتباری ارائه و تشریفات موضوع ماده 4 دستورالعمل را سپری نمایند.

ماده 10-موسسه اعتباری مکلف است ساز و کاری را اتخاذ نماید که بلافاصله پس از تغییر وضعیت حساب سپرده «از وضعیت غیر تجاری به وضعیت تجاری» یا «از وضعیت تجاری به وضعیت غیر تجاری »، اعلامیه آن در قالب پیامک به شماره تلفن همراه متعلق به مشتری ارسال شود.

فصل سوم-اعمال کنترل های مقتضی بر خدمات بانکی مرتبط با کسب و کار اشخاص

ماده11-موسسه اعتباری موظف است هر گونه ارائه خدمات بانکی برای تامین ارز مربوط به واردات کالا و خدمات را منوط به وجود حساب تجاری به نام متقاضی واردات نزد همان موسسه اعتباری نماید.انتقال وجوه ریالی مربوط به تقاضای تامین ارز به منظور واردات کالا و خدمات ، صرفا از محل حساب تجاری امکان پذیر می باشد.

ماده12- موسسه اعتباری موظف است هرگونه اعطای تسهیلات ریالی و ارزی را منوط به وجود حساب تجاری به نام متقاضی تسهیلات و کارسازی وجه آن در حساب تجاری وی نماید.

تبصره 1-در صورتی که به تشخیص رکن اعتباری مربوط در موسسه اعتباری، اعطای تسهیلات ریالی در قالب قرض الحسنه ،فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک ، جعاله و مرابحه به مشتری ، در امور غیر تجاری کاربرد داشته باشد،وجود حساب تجاری به نام متقاضی تسهیلات ،در شمول احکام مقرر در این ماده قرار ندارد

تبصره 2-در رابطه با تسهیلاتی که اعطای آن ها مستلزم دریافت صورت حساب می باشند و وجه تسهیلات باید در حساب سپرده بانکی فروشنده کالا/خدمت کارسازی شوند،موسسه اعتباری موظف است از تجاری بودن حساب سپرده بانکی مقصد اطمینان حاصل نماید.

ماده 13-موسسه اعتباری موظف است صدور هر گونه ضمانت نامه و نیز گشایش هر گونه اعتبار اسنادی را منوط به وجود حساب تجاری با نام ضمانت خواه /متقاضی اعتبار نماید.

تبصره-در صورتی که به تشخیص رکن اعتباری مربوط در موسسه اعتباری ،ضمانت نامه مورد تقاضای مشتری در فعالیت های غیر تجاری کاربرد داشته باشد، وجود حساب تجاری به نام ضمانت خواه در شمول احکام مقرر در این ماده قرار ندارد.

ماده 14-موسسه اعتباری مکلف است ساز و کاری را اتخاذ نماید که هرگونه ابزار پذیرش فقط به صاحبان حساب های تجاری اختصاص یابد .موسسه اعتباری باید همواره از اتصال ابزار پذیرش به حساب تجاری اطمینان حاصل نماید.

ماده 15– موسسه اعتباری موظف است تمامی نقل و انتقالات الکترونیکی وجوه بالاتر از “ده میلیارد ریال” درون بانکی و بین بانکی روزانه مشتری که از محل یک یا چند حساب تجاری وی انجام می شود را منوط به تکمیل قسمت (فیلد) بابت در فرم های مربوط و ارایه اسناد مثبته دال بر انجام معامله، قرارداد و یا علت انتقال وجه نموده و تصویری از اسناد مثبته مربوط به انتقال وجه در پرونده تراکنش مذکور را نگهداری نماید.

فصل چهارم-اعمال مشوق های بانکی برای حمایت از صاحبان حساب های تجاری

ماده 16– موسسه اعتباری موظف است با لحاظ داشت ماهیت و میزان فعالیت تجاری صاحبان حساب های تجاری ،مشوق های بانکی زیر را متناسبا و حسب مورد برای آن ها فعال نماید:

16-1– اعطای دسته چک جدید در صورت بازگشت تمامی برگه های دسته چک های قبلی و نیز بازگشت 5/3 (60واحد درصد) از برگه های آخرین دسته چک متصل به حساب تجاری ؛

16-2– اعمال تخفیف در کارمزد خدمات بانکی حداکثر تا “40 درصد ” فقط در رابطه با سر فصل های “صدور انواع ضمانتنامه ها”، “حواله ها” و “وصول بروات ” مندرج در «جدول کارمزد خدمات بانکی ریالی و الکترونیکی » مصوب هیات عامل بانک مرکزی ؛

16-3– افزایش محدودیت روزانه برداشت غیر حضوری از کلیه حسابهای تجاری مشتری ، حداکثر تا پنج میلیارد ریال ؛

16-4- افزایش محدودیت ماهانه برداشت غیر حضوری از کلیه حساب های تجاری مشتری ، حداکثر تا سی میلیارد ریال

16-5- در اولویت قراردادن ضمانت اشخاص دارای حساب تجاری به عنوان یکی از وثایق قابل قبول برای اعطای تسهیلات خرد ، موضوع «دستورالعمل اجرایی اعطای تسهیلات خرد » مصوب کمیسیون مقررات و نظارت موسسات اعتباری بانک مرکزی

16-6– عدم اعمال محدودیت های مربوط به تعداد مجاز حساب سپرده اشخاص حقیقی در افتتاح و نگهداری حساب تجاری برای مشتری

تبصره –بانک مرکزی با ملحوظ نظر قرار دادن ماهیت و میزان فعالیت تجاری مشتری ، محدودیت تعداد حساب تجاری را در هنگام افتتاح حساب از طریق سامانه سیاح اعمال می نماید.

فصل پنجم – سایر موارد

ماده 17– تفکیک حساب های تجاری از حساب های غیر تجاری مشتریان نزد موسسه اعتباری باید به نحوی باشد که موسسه اعتباری قادر به پایش رفتار مالی مشتری بر مبنای عملیات تجاری و غیر تجاری وی ، اجرای سیاست های تشویقی و نیز اعمال کنترل های مذکور در دستورالعمل به صورت سامانه ای باشد.

ماده 18– موسسه اعتباری مکلف است رفتار های مالی دارندگان حساب های سپرده نزد خود را مستمرا تحت رصد و ارزیابی داشته باشد.بدین منظور، حساب های غیر تجاری بر مبنای میزان درآمد های شغلی و غیر شغلی دارندگان آن ها و در چارچوب مقررات ناظر از جمله «دستورالعمل اجرایی تعیین حدود ارائه خدمات بانکی به اشخاص محجور در موسسات اعتباری » مصوب هیات عامل بانک مرکزی و حساب های تجاری متناسب با ماهیت کسب و کار دارندگان آن حساب ها و با استفاده از اطلاعات اقتصادی موضوع مواد 60 و 61 «آیین نامه اجرایی ماده14 الحاقی قانون مبارزه با پولشویی » و حساب تجاری اشخاص حقوقی غیر فعال وفق «دستورالعمل الزامات اجرایی تعیین سطح فعالیت اشخاص حقیقی فاقد شغل و اشخاص حقوقی غیر فعال »مصوب هیات عامل بانک مرکزی باید مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.

ماده 19– موسسه اعتباری باید با استفاده از روش هایی نظیر ارسال پیامک یا درج در پایگاه اطلاع رسانی خود ، اطلاع رسانی لازم را در خصوص مفاد این دستورالعمل به ویژه فرآیند ایجاد حساب تجاری و نیز مشوق های بانکی تمهید شده ، انجام دهد.

ماده 20-واحد مبارزه با پولشویی موسسه اعتباری مسئول نظارت بر اجرای مفاد این دستورالعمل می باشد و باید گزارش اقدامات خود را در خصوص مفاد دستورالعمل به نحوی که بانک مرکزی تعیین می نماید به صورت ماهانه به بانک مرکزی اعلام کند.

تبصره –موسسه اعتباری باید سازو کار های اجرایی لازم را برای واحد مبارزه با پولشویی تمهید نماید به نحوی که متضمن همکاری سایر واحد های ذی ربط به ویژه واحد فناوری اطلاعات

با واحد مبارزه با پولشویی باشد.

ماده 21– تخلف از اجرای مفاد این دستورالعمل موجب اعمال مجازات های انتظامی مقرر در قوانینی و مقررات مربوط می شود.

«دستورالعمل ناظر بر حساب سپرده تجاری و خدمات بانکی مرتبط با آن »در 21 ماده و 10 تبصره در بیست و پنجمین جلسه مورخ 12/06/1401 هیات عامل بانک مرکزی به تصویب رسید.

————————————————————————————————————