آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده

مقدمه: چرا این آموزش برای کسب و کار شما حیاتی است؟

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

در خصوص آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده باید گفت ، مالیات بر ارزش افزوده یک مالیات چند مرحله ای است. این مالیات از تفاوت بین ارزش کالا و خدمات عرضه شده دریافت می شود. یعنی مابه التفاوت ارزش خرید و فروش کالاها مشمول مالیات است. این مالیات در نهایت توسط مصرف کننده نهایی پرداخت می شود. کسب و کارها در این میان نقش واسطه را دارند. آنها مالیات را از خریداران دریافت می کنند. سپس آن را به دولت پرداخت می نمایند.

اهمیت قانون جدید برای مدیران و حسابداران

قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده در سال 1400 تصویب شد. این قانون جایگزین قانون آزمایشی قبلی گردید. تغییرات این قانون بسیار گسترده و مهم هستند. مدیران و حسابداران باید تسلط کاملی بر آن داشته باشند. عدم آگاهی می تواند منجر به جرایم سنگین مالیاتی شود. این آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده به شما کمک می کند.

بزرگترین تغییر: سامانه مودیان

مهمترین جنبه قانون جدید، تاکید بر سامانه مودیان است. این سامانه زیرساخت اصلی اجرای قانون است. تمام صورتحساب ها باید به صورت الکترونیکی صادر شوند. این صورتحساب ها در سامانه مودیان ثبت می گردند. این تغییر شفافیت مالی را به شدت افزایش می دهد. همچنین فرآیند رسیدگی مالیاتی را دگرگون می کند.

ساختار این مقاله آموزشی

در این مقاله، ما تمام جنبه های قانون را بررسی می کنیم. ابتدا با تعاریف و مفاهیم پایه شروع می کنیم. سپس به نحوه محاسبه، معافیت ها و تکالیف مودیان می پردازیم. بخش های ویژه ای برای کالاهای خاص و جرایم مالیاتی در نظر گرفته شده است. این آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده یک راهنمای کامل برای شما خواهد بود.

فصل اول: مفاهیم و تعاریف پایه (شالوده قانون)

تعریف «عرضه» در قانون

بر اساس ماده 1 قانون، عرضه یک مفهوم کلیدی است. عرضه به معنی واگذاری کالا یا ارائه خدمت به دیگران است. این واگذاری می تواند از طریق هر نوع معامله قانونی باشد. درک این تعریف برای تشخیص رویدادهای مشمول مالیات ضروری است. هر گاه کالایی به هر شکلی از شخصی به شخص دیگر انتقال یابد ، رویداد «عرضه» رخ داده است.

تفاوت «واردات» و «صادرات»

واردات به معنی ورود کالا یا خدمت از خارج از کشور است. این ورود می تواند به قلمرو گمرکی یا مناطق آزاد باشد. صادرات دقیقا برعکس آن است. صادرات به معنی صدور کالا یا خدمت به خارج از کشور است. قانون برای صادرات امتیازات ویژه ای در نظر گرفته است. این موارد را در بخش معافیت ها بررسی خواهیم کرد.

«مودی» مالیاتی کیست؟

مودی شخصی است که به عرضه کالا یا ارائه خدمت مشغول است. این شخص می تواند حقیقی یا حقوقی باشد. وارد کنند گان و صادر کنند گان نیز مودی محسوب می شوند. اگر شما در حال فروش کالا یا خدمتی هستید، شما یک مودی هستید. بنابراین مشمول تکالیف این قانون خواهید بود.

«دوره مالیاتی» چیست؟

دوره مالیاتی یک بازه زمانی مشخص است. طبق قانون، هر دوره مالیاتی سه ماهه می باشد. این دوره ها منطبق بر فصول سال شمسی هستند. مودیان مکلفند در پایان هر دوره، اظهارنامه خود را تسلیم کنند. محاسبه مالیات و پرداخت آن بر اساس هر دوره مالیاتی انجام می شود.

مهمترین مفهوم: «اعتبار مالیاتی» (مالیات بر ارزش افزوده خرید)

اعتبار مالیاتی یکی از ارکان این قانون است. این مفهوم در ماده 1 تعریف شده است. اعتبار مالیاتی همان مالیات و عوارضی است که شما هنگام خرید پرداخت کرده اید. شما بابت خرید کالا یا خدمت برای فعالیت اقتصادی خود، مالیات می پردازید. این مبلغ پرداختی، اعتبار مالیاتی شما محسوب می شود.

تفاوت «مالیات» و «عوارض»

در این قانون، مالیات و عوارض اغلب با هم می آیند. اما این دو با هم تفاوت دارند. عوارض مبالغی هستند که همراه با مالیات برای شهرداری ها وضع می شوند. مالیات سهم درآمد عمومی دولت است. در این قانون هر جا اسمی از مالیات آمده، معمولا عوارض را هم شامل می شود. نرخ 9 درصد شامل مالیات و عوارض با هم است.

«مالیات بر ارزش افزوده» چگونه تعریف می شود؟

تعریف دقیق مالیات بر ارزش افزوده در ماده 1 آمده است. این مالیات، مابه التفاوت مالیات و عوارض فروش با مالیات و عوارض خرید است. این محاسبه در یک دوره مالیاتی معین انجام می شود. این تعریف، اساس تمام محاسبات مالیاتی شما خواهد بود.

فصل دوم: نرخ، ماخذ و نحوه محاسبه مالیات

نرخ اصلی مالیات بر ارزش افزوده

ماده 7 قانون، نرخ اصلی را مشخص می کند. نرخ مالیات و عوارض کالاها و خدمات عمومی 9 درصد است. این نرخ به ماخذ فروش کالا یا خدمت اعمال می شود. البته کالاهای خاصی وجود دارند که نرخ متفاوتی دارند. این موارد در فصل ششم قانون به تفصیل آمده اند. اما نرخ پیش فرض همان 9 درصد است.

ماخذ محاسبه مالیات چیست؟ (ماده 5)

ماخذ محاسبه همان ارزشی است که مالیات بر آن اعمال می شود. برای مودیانی که عضو سامانه مودیان هستند، ماجرا ساده است. ماخذ محاسبه، همان ارزش فروش مندرج در صورتحساب الکترونیکی است. این صورتحساب باید در سامانه مودیان ثبت شده باشد. شفافیت سامانه مودیان کار را در اینجا راحت می کند.

ماخذ محاسبه برای مودیان غیر عضو سامانه

قانون برای مودیانی که عضو سامانه نیستند، سخت گیری کرده است. ماخذ محاسبه برای آنها، ارزش روز کالا یا خدمت در زمان تعلق است. این ارزش توسط سازمان امور مالیاتی تعیین می شود. سازمان می تواند از اطلاعات سامانه مودیان یا کارشناس استفاده کند. این یک ریسک بزرگ برای کسب و کارهای غیر عضو است.

مواردی که جز ماخذ محاسبه نیستند (تبصره 2 ماده 5)

قانون مواردی را از ماخذ محاسبه مالیات خارج کرده است. این برای حسابداران بسیار مهم است. انواع تخفیفات اعطایی جز ماخذ نیستند. مالیات و عوارض همین قانون که قبلا پرداخت شده، نباید مجدد محاسبه شود. سایر مالیات های غیر مستقیم و عوارض قانونی نیز مستثنی هستند. یارانه های پرداختی دولت نیز شرایط خاص خود را دارند.

ماخذ محاسبه مالیات واردات کالا (ماده 6)

محاسبه مالیات واردات متفاوت است. حسابداران بخش بازرگانی باید به این ماده دقت کنند. ماخذ محاسبه مالیات واردات کالا یک فرمول دارد. این ماخذ برابر است با مجموع ارزش گمرکی به اضافه حقوق ورودی. حقوق ورودی شامل حقوق گمرکی و سود بازرگانی است. مالیات بر ارزش افزوده جز حقوق ورودی محسوب نمی شود.

فرمول طلایی: محاسبه مالیات قابل پرداخت (ماده 8)

این ماده قلب تپنده آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده است. مالیاتی که شما برای خریدهای شغلی خود پرداخت می کنید، اعتبار مالیاتی است. این اعتبار از مالیات فروش شما کسر می شود. فرمول نهایی این است: مالیات قابل پرداخت = مالیات و عوارض فروش – اعتبار مالیاتی (مالیات و عوارض خرید).

وقتی اعتبار مالیاتی بیشتر از مالیات فروش است

ممکن است در یک دوره، اعتبار خرید شما بیشتر از مالیات فروش باشد. این اتفاق معمولا در دوره های رکود یا سرمایه گذاری اولیه رخ می دهد. در این حالت، سازمان امور مالیاتی مبلغ مازاد را به دوره بعد منتقل می کند. این مبلغ مازاد، طلب شما از سازمان محسوب می شود.

درخواست استرداد مازاد اعتبار مالیاتی (ماده 8)

شما می توانید درخواست استرداد مازاد اعتبار را بدهید. این یک حق قانونی برای مودی است. سازمان موظف است حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ ثبت درخواست، مبلغ را مسترد کند. این استرداد از محل وصولی های جاری سازمان انجام می شود. این ماده یک پیشرفت مهم در قانون جدید است.

خسارت تاخیر در استرداد

قانون برای تاخیر سازمان در استرداد، خسارت تعیین کرده است. اگر سازمان در یک ماه مبلغ را مسترد نکند، مشمول خسارت می شود. این خسارت به میزان 2 درصد در ماه نسبت به مبلغ قابل استرداد است. این خسارت از تاریخ ثبت درخواست محاسبه می شود. این یک اهرم فشار قوی برای مودیان است.

اعتبارات غیر قابل استرداد (تبصره های ماده 8)

همه اعتبارات قابل استرداد یا تهاتر نیستند. مالیات خرید نهاده های طرح های تملک دارایی دولت قابل استرداد نیست. این مالیات جز بهای تمام شده دارایی محسوب می شود. همچنین اگر مودی فقط به عرضه کالای معاف اشتغال دارد، اعتبار خرید ندارد. این یک اصل مهم به نام “قاعده تخصیص” است.

اعتبار مالیاتی ماشین آلات خطوط تولید (تبصره 4 ماده 8)

این یک تبصره بسیار مهم برای تولید کنندگان است. مالیات و عوارض خرید مربوط به ماشین آلات خطوط تولید قابل کسر است. این اعتبار قابل تهاتر و استرداد می باشد. این حکم هم برای مودیان مشمول و هم معاف صادق است. این تبصره برای نوسازی صنایع بسیار راهگشا است.

اعتبارات قبل از دوره بهره برداری (تبصره 6 ماده 8)

واحدهای تولیدی و معدنی دارای مجوز تاسیس می توانند از این تبصره استفاده کنند. مالیات و عوارضی که در دوره قبل از بهره برداری پرداخت کرده اند، قابل استرداد است. این مبالغ برای خرید کالا و خدمات مورد نیاز تاسیس پرداخت شده اند. این کمک بزرگی به شروع فعالیت واحدهای تولیدی جدید است.

فصل سوم: معافیت های مالیاتی (ماده 9)

اهمیت شناخت معافیت ها برای مدیران

آشنایی با معافیت ها برای مدیران و حسابداران حیاتی است. این شناخت در قیمت گذاری تمام شده محصول تاثیر مستقیم دارد. همچنین بر زنجیره تامین و تصمیمات خرید شما موثر است. استفاده نادرست از معافیت یا عدم استفاده از آن، هزینه ساز است. این بخش از آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده به این موارد می پردازد.

بخش اول: کالاهای معاف (بند الف ماده 9)

قانون فهرست بلندی از کالاهای معاف را ارائه کرده است. این کالاها از پرداخت مالیات و عوارض فروش معاف هستند. اما توجه کنید که مودیان این کالاها، اعتبار مالیاتی خرید را نمی توانند استفاده کنند. مگر در موارد خاص که قانون اجازه داده است.

گروه 1: محصولات کشاورزی فرآوری نشده

کلیه محصولات کشاورزی فرآوری نشده معاف هستند. این شامل محصولات زراعی، باغی، گیاهان دارویی و محصولات مرتعی است. چوب خام، محصولات گلخانه ای و انواع قارچ نیز معاف هستند. یک تبصره مهم، فرآوری را تعریف می کند. بسته بندی، سردخانه، شستشو و خشک کردن، فرآوری محسوب نمی شوند.

گروه 2: دام زنده و خوراک آن

دام زنده و خوراک آن از پرداخت مالیات معاف است. مواد اصلی تولید مثل دام زنده نیز با پروانه وزارت جهاد معاف هستند. کشت بافت و بستر آماده کشت بافت هم در این گروه قرار دارند.

گروه 3: نهاده های کشاورزی

بذر، نشاء، نهال، سم و کود جز کالاهای معاف هستند. آب مصارف کشاورزی نیز از پرداخت مالیات و عوارض معاف است.

گروه 4: کالاهای اساسی خوراکی

بخش مهمی از سبد خانوار در این گروه معاف شده اند. شیر، پنیر، ماست و تخم ماکیان معاف هستند. آرد و نان نیز معافیت دارند. انواع گوشت و فرآورده های گوشتی طبق فهرست وزارت بهداشت معاف هستند. برنج، حبوبات، سویا و انواع روغن های خوراکی نیز معافیت دارند. شیرخشک مخصوص تغذیه کودکان هم معاف است.

گروه 5: کاغذ و محصولات فرهنگی

کاغذ باطله، خمیر کاغذ و دفتر تحریر معاف هستند. کاغذ چاپ، تحریر و روزنامه نیز معافیت دارند. نسخ کاغذی و الکترونیکی کتاب، روزنامه، مجله و نشریه هم معاف هستند. این معافیت برای حمایت از فرهنگ و دانش است.

گروه 6: طلا، دارایی غیرمنقول و فرش

انواع شمش طلا (داخلی و وارداتی) معاف هستند. دارایی های غیر منقول و حواله های مبتنی بر آن معافیت دارند. فرش دستباف و مواد اولیه اصلی آن نیز معاف است. صنایع دستی تولید داخل طبق فهرست وزارت میراث فرهنگی معاف هستند.

گروه 7: دارو و تجهیزات نظامی

انواع دارو و واکسن (انسانی و دامی) معاف هستند. لوازم مصرفی درمانی و لوازم توانبخشی نیز معافیت دارند. تجهیزات نظامی و اطلاعاتی با تایید وزارت دفاع معاف هستند.

یک نکته مهم در واردات کالاهای معاف (تبصره 1 ماده 9)

اینجا یک دام حسابداری مهم وجود دارد. معاف بودن یک کالا در داخل، لزوما به معنی معافیت واردات آن نیست. برای مثال، محصولات کشاورزی فرآوری نشده (گروه 1) در عرضه داخلی معاف هستند. اما واردات آنها مشمول نرخ استاندارد 9 درصد در گمرک است. واردات کالاهای اساسی (گروه 4) نیز همینطور است.

تکلیف مهم عرضه‌کنندگان کالای معاف (تبصره 2 ماده 9)

تولید کنندگان و عرضه کنندگان کالاهای معاف یک تکلیف مهم دارند. آنها باید برچسب معافیت از مالیات بر ارزش افزوده را روی بسته بندی درج کنند. دریافت مالیات از کالاهای معاف، تخلف است. این تخلف مشمول جریمه سنگین دو برابری مالیات دریافتی است. این جریمه غیر قابل بخشش است.

بخش دوم: خدمات معاف (بند ب ماده 9)

قانون علاوه بر کالاها، خدماتی را نیز معاف کرده است. دامنه این معافیت ها گسترده است.

گروه 1: خدمات درمانی و حمل و نقل

خدمات درمانی، تشخیصی، پیشگیری و توانبخشی معاف هستند.
خدمات درمانی دامی و گیاهی نیز معافیت دارند.
خدمات حمل و نقل درون و برون شهری و بین المللی (جاده ای، ریلی، دریایی) معاف هستند.

خدمات معاف گروه 2: خدمات مالی و بیمه

عملیات و خدمات بانکی شامل سپرده، تسهیلات و انتقال وجه معاف هستند.
خدمات اعتباری صندوق های قرض الحسنه دارای مجوز معافیت دارند.
خدمات بیمه های زندگی، محصولات کشاورزی و بیمه اجتماعی معاف هستند.
خدمات بازار سرمایه (بورس) نیز معافیت دارند.

گروه 3: خدمات آموزشی و فرهنگی

خدمات زینک، چاپ و انتشار روزنامه، کتاب و نشریه معاف هستند. خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی دارای مجوز معافیت دارند. این معافیت طبق آیین نامه هیات وزیران خواهد بود.

گروه 4: حقوق و دستمزد

ارائه خدماتی که مابه ازای آن حقوق و دستمزد است، معاف می باشد. این به شرطی است که مشمول فصل مالیات بر درآمد حقوق باشد. این ماده از دریافت مالیات مضاعف از حقوق جلوگیری می کند.

تبصره خدمات شرکت های تامین نیرو

شرکت های تامین نیروی انسانی و خدماتی با چالش جدی روبرو بودند. قانون جدید این مشکل را حل کرده است. در قرارداد این شرکت ها، بخشی که مربوط به حقوق و دستمزد است، معاف می باشد. این حکم مشروط به تایید میزان حقوق توسط سازمان بیمه گر است.

گروه 5: خدمات اقامتی

خدمات اقامتی هتل های سه ستاره و پایین تر معاف هستند. مهمانپذیرها و سایر مراکز اقامتی دارای مجوز نیز معافیت دارند. این معافیت برای حمایت از گردشگری داخلی است.

نکته: مواردی که عرضه خدمت نیستند (تبصره ماده 9)

برخی دریافت های وجه، عرضه خدمت محسوب نمی شوند. در نتیجه اصولا مشمول مالیات نیستند. دریافت خسارت، درآمدهای تسعیر ارز و انواع سود بانکی از این دسته اند. انواع جریمه (تا وقتی بخشی از بهای کالا نباشد) مشمول نیست. آورده نقدی و غیر نقدی سرمایه نیز مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیست.

فصل چهارم: صادرات و اعتبار مالیاتی (ماده 10)

قاعده طلایی: نرخ صفر برای صادرات

صادرات کالا و خدمات از پرداخت مالیات و عوارض معاف است. اما این یک معافیت عادی نیست. این یک معافیت با “نرخ صفر” است. تفاوت این دو بسیار مهم است.

تفاوت معافیت عادی (ماده 9) با نرخ صفر (ماده 10)

در معافیت عادی (ماده 9)، شما مالیات فروش ندارید. اما اعتبار مالیاتی خرید را هم از دست می دهید (قاعده تخصیص). در معافیت نرخ صفر (ماده 10)، شما مالیات فروش ندارید (نرخ صفر). اما تمام اعتبار مالیاتی خرید نهاده ها به شما مسترد می شود. این یک مشوق صادراتی بسیار قدرتمند است.

شرایط استفاده از نرخ صفر صادرات

برای استفاده از این مزیت، باید اسناد ارائه دهید. صادرات کالا، مستند به پروانه سبز گمرکی یا برگ خروجی است. برای صادرات خدمات، قرارداد و گواهی انجام کار لازم است. این گواهی باید به تایید نمایندگی ایران در کشور مقصد برسد. گواهی ارز آوری بانک مرکزی نیز می تواند ملاک باشد.

استرداد مالیات خرید برای صادرات مواد خام ممنوع! (تبصره 2 ماده 10)

این یک تبصره بسیار جنجالی و مهم است. استرداد مالیات و عوارض خرید برای صادرات مواد خام ممنوع است. این مواد همان هایی هستند که در فهرست ماده 141 قانون مالیات های مستقیم آمده اند. هدف این قانون، جلوگیری از خام فروشی و تشویق به فرآوری است. مدیران شرکت های صادراتی باید این فهرست را به دقت مطالعه کنند.

مالیات مسافران خارجی (ماده 11)

مالیات و عوارض پرداختی مسافران خارجی قابل استرداد است. این مالیات برای خریدهایی است که در ایران انجام داده اند. این کالاها باید ظرف دو ماه از تاریخ خرید، همراه مسافر خارج شوند. این فرآیند به توسعه گردشگری کمک می کند.

فصل پنجم: تکالیف مودیان و سامانه مودیان

مهمترین تکلیف: عضویت در سامانه مودیان (ماده 13)

پس از راه اندازی سامانه مودیان، همه مشمولان باید در آن ثبت نام کنند. این یک تکلیف اجباری است. مودیان باید تمام معاملات خود را در این سامانه ثبت نمایند. ثبت معاملات در سامانه مودیان به منزله ثبت در دفاتر قانونی است. این ماده، پایان دوره اظهارنامه های سنتی را اعلام می کند.

تکلیف فعالان اقتصادی مناطق آزاد (ماده 12)

حتی فعالان اقتصادی مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی مکلف به عضویت هستند. این در صورتی است که حجم معاملات سالانه آنها از حد نصاب هیات وزیران بیشتر باشد. عرضه کنندگان کالاهای معاف نیز همین تکلیف را دارند. عدم رعایت این حکم، جرایم سنگینی در پی دارد.

تکلیف دستگاه های اجرایی (ماده 15)

تمام دستگاه های اجرایی دولت و سازمان های وابسته مکلف به ثبت معاملات خود هستند. این دستگاه ها باید در سامانه مودیان ثبت نام کنند. اطلاعات سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد) نیز باید به سامانه مودیان منتقل شود. این به شفافیت کامل در قراردادهای دولتی منجر می شود.

تکلیف پیمانکاران و کارفرمایان (ماده 18 و ماده 4)

کارفرمایان دولتی و عمومی موظفند اطلاعات قراردادهای پیمانکاری را ثبت کنند. این ثبت باید تا یک ماه پس از انعقاد قرارداد باشد. همچنین کارفرمایان موظفند همزمان با هر پرداخت به پیمانکار، مالیات آن را نیز بپردازند. اگر کارفرما مالیات را نپردازد، سازمان آن را از کارفرما وصول خواهد کرد.

مهلت پرداخت مالیات (ماده 4)

مودی مکلف است مالیات و عوارض هر دوره را پرداخت کند. این پرداخت باید حداکثر تا پایان ماه پس از انقضای هر دوره باشد. یعنی برای دوره بهار (تا پایان خرداد)، تا پایان تیر ماه فرصت پرداخت وجود دارد. این پرداخت پس از کسر اعتبار مالیاتی انجام می شود.

قانون برای معاملات نسیه و اقساطی (تبصره 2 ماده 4)

اصل بر نقدی بودن معاملات است. اما قانون معاملات غیر نقدی را پیش بینی کرده است. در فروش اقساطی، پیمانکاری و مشاوره ای، تاریخ تعلق همان تاریخ صدور صورتحساب است. اما مودی مجاز است پرداخت مالیات را به تاخیر بیندازد. این تاخیر تا زمان پرداخت پول توسط خریدار یا کارفرما مجاز است. سازمان برای این تاخیر جریمه ای در نظر نمی گیرد.

تکلیف واردکنندگان خدمت (تبصره 4 ماده 17)

وارد کنندگان خدمت مکلف به محاسبه و پرداخت مالیات هستند. آنها باید مالیات و عوارض متعلقه خدمت وارداتی را بپردازند. این در صورتی است که محل ارائه خدمت و مصرف آن در ایران باشد. اگر محل مصرف خارج از کشور باشد، مشمول این حکم نیست.

تکلیف وصول مالیات از خریدار (ماده 17)

مودیان مکلفند مالیات و عوارض فروش را از خریدار وصول کنند. این یک تکلیف قانونی است. سپس باید پس از کسر اعتبارات خود، مابه التفاوت را به سازمان واریز نمایند.

فصل ششم: مالیات کالاهای خاص (فصل ویژه)

نرخ متفاوت برای کالاهای خاص

فصل ششم قانون به کالاهای خاصی می پردازد. این کالاها نرخ متفاوتی از نرخ 9 درصد عمومی دارند. این نرخ ها معمولا به دلایل سلامت یا سیاست های انرژی تعیین شده اند.

گروه 1: کالاهای نفتی (ماده 26 – بند الف)

نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای انواع بنزین و سوخت هواپیما 30 درصد است. این نرخ برای نفت گاز، نفت سفید، نفت کوره و گاز طبیعی 15 درصد است. مودیان این گروه (شرکت های پالایش) سازوکار متفاوتی برای پرداخت دارند.

گروه 2: طلا، جواهر و پلاتین (ماده 26 – بند ب)

این بند یکی از مهمترین تغییرات قانون جدید است. این تغییر، بازار طلا را به شدت تحت تاثیر قرار داد. اصل طلا، جواهر و پلاتین به کار رفته در مصنوعات، معاف از مالیات است. این یک خبر خوب برای خریداران و فروشندگان بود.

مالیات طلا بر چه چیزی اعمال می شود؟

مالیات 9 درصدی، فقط به سه مورد اعمال می شود. این سه مورد عبارتند از: اجرت ساخت، حق العمل و سود فروشنده. این سه مورد مشمول مالیات با نرخ 9 درصد هستند. فروشندگان طلا مکلفند این سه مورد را در صورتحساب الکترونیکی تفکیک کنند.

جریمه کتمان در فروش طلا

قانون برای کتمان معامله طلا، جریمه سنگینی در نظر گرفته است. اگر فروشنده تمام یا بخشی از معامله را در سامانه مودیان ثبت نکند، جریمه می شود. این جریمه معادل 9 درصد ارزش اصل طلا، جواهر و پلاتین است. این جریمه بسیار سنگین و غیر قابل بخشش است.

گروه 3: نوشابه های قندی و کالاهای آسیب رسان (ماده 26 – بند پ)

نوشابه های قندی گازدار و بدون گاز و سایر کالاهای آسیب رسان به سلامت نرخ ویژه دارند. تولید داخل این کالاها مشمول نرخ 16 درصد است. واردات آنها مشمول نرخ 36 درصد است. فهرست این کالاها توسط وزارت بهداشت و کارگروه ویژه تصویب می شود.

گروه 4: انواع سیگار و محصولات دخانی (ماده 26 – بند ت)

محصولات دخانی بالاترین نرخ مالیات را دارند. این نرخ ها به صورت پلکانی افزایش می یابند. نرخ تولید داخلی از 25 درصد شروع می شود. همچنین نرخ تولید داخل با نشان بین المللی 40 درصد است. نرخ وارداتی 65 درصد است. این نرخ ها هر سال 5 واحد درصد افزایش می یابند.

فصل هفتم: عوارض خاص (سبز، خودرو، خروج از کشور)

عوارض سبز برای واحدهای آلاینده (ماده 27)

واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی آلاینده مشمول این عوارض هستند. سازمان حفاظت محیط زیست این واحدها را شناسایی می کند. اگر واحدها در مهلت مقرر رفع آلایندگی نکنند، مشمول عوارض می شوند. نرخ این عوارض بر اساس شدت آلایندگی 0.5، 1 یا 1.5 درصد است. ماخذ این عوارض، فروش کالا یا خدمات واحد آلاینده است.

مالیات و عوارض شماره گذاری وسائط نقلیه (ماده 28)

شماره گذاری انواع خودرو و موتورسیکلت مشمول مالیات و عوارض سبز است. این نرخ بر اساس رتبه انرژی خودرو (از A تا G) تعیین می شود. ماخذ محاسبه، قیمت فروش کارخانه (داخلی) یا مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی (وارداتی) است. خودروهای برقی و هیبریدی از این مالیات معاف هستند.

عوارض سالانه وسائط نقلیه (ماده 29)

مالکان خودروها باید عوارض سالانه نیز بپردازند. وسائط نقلیه داخلی معادل 0.1 درصد قیمت کارخانه عوارض دارند. وسائط نقلیه وارداتی معادل 0.15 درصد ارزش گمرکی و حقوق ورودی عوارض دارند. علاوه بر این، در شهرهای آلوده، عوارض سالانه آلایندگی نیز دریافت می شود.

مالیات نقل و انتقال وسائط نقلیه (ماده 30)

نقل و انتقال انواع خودرو و موتورسیکلت مشمول مالیات است. این مالیات برای تولید داخل 1 درصد و برای وارداتی 2 درصد است. ماخذ محاسبه، قیمت فروش کارخانه برای سال تولید است. این ماخذ هر سال 10 درصد کاهش می یابد. ثبت سند و تعویض پلاک منوط به پرداخت این مالیات است.

مالیات خروج از کشور (ماده 31)

هر مسافر ایرانی برای خروج از مرزهای هوایی، دریایی و زمینی باید مالیات بپردازد. این وجوه به حساب درآمد عمومی واریز می شود. میزان این مالیات در قوانین بودجه هر سال تعیین می گردد. برخی افراد مانند دانشجویان و بیماران از این مالیات مستثنی هستند.

فصل هشتم: جرایم مالیاتی (ماده 36 و 37) آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده

اهمیت شناخت جرایم برای مدیران

آگاهی از جرایم برای مدیران ارشد، یک الزام مدیریتی است. عدم رعایت قانون می تواند هزینه های پیش بینی نشده سنگینی به شرکت تحمیل کند. این هزینه ها مستقیما بر سودآوری و نقدینگی شرکت اثر می گذارد.

جریمه عدم تسلیم اظهارنامه (ماده 36 – بند الف)

تا زمان استقرار کامل سامانه مودیان، این جریمه اعمال می شود. عدم تسلیم اظهارنامه در هر دوره جریمه دارد. این جریمه 10 میلیون ریال یا دو برابر مالیات پرداخت نشده است (هر کدام بیشتر باشد). این جریمه علاوه بر جریمه عدم ثبت نام در سامانه مودیان است.

جریمه کتمان و تقلب (ماده 36 – بند ب)

این سنگین ترین جریمه این قانون است. کتمان معامله، بیش اظهاری خرید یا کم اظهاری فروش جریمه دارد. ثبت معامله خود به نام غیر یا برعکس نیز تقلب محسوب می شود. استناد به اسناد صوری نیز در همین دسته قرار می گیرد. جریمه این اعمال، دو برابر مالیات و عوارض پرداخت نشده است.

جریمه تکرار تخلف

اگر مودی تخلفات بند (ب) را قبل از دو سال تکرار کند، جریمه تشدید می شود. جریمه تکرار تخلف، سه برابر مالیات پرداخت نشده خواهد بود. این جریمه نشان دهنده عزم جدی قانونگذار برای مقابله با تقلب است.

جریمه دریافت مالیات توسط اشخاص غیر مجاز (ماده 36 – بند ج)

اشخاصی که طبق قانون مجاز به دریافت مالیات نیستند، نباید این کار را بکنند. برای مثال، واحدهای معاف نباید از مشتری مالیات بگیرند. جریمه این کار، دو برابر مالیات و عوارض دریافتی است.

جریمه تاخیر در پرداخت (ماده 37)

تاخیر در پرداخت مالیات و عوارض در موعد مقرر جریمه دارد. این جریمه به میزان 2 درصد در ماه نسبت به مبلغ پرداخت نشده است. این جریمه نسبت به مدت تاخیر از سررسید پرداخت محاسبه می شود.

فصل نهم: دادرسی و حل اختلاف مالیاتی

تغییرات بزرگ در فرآیند دادرسی

قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده، تغییرات مهمی را اعمال کرده است. این تغییرات از طریق اصلاح موادی از قانون مالیات های مستقیم انجام شد. این اصلاحات بر فرآیند اعتراض و رسیدگی به اختلافات تاثیر می گذارد.

فرآیند اعتراض به برگ تشخیص (ماده 238 اصلاحی)

زمانی که برگ تشخیص مالیات ابلاغ می شود، مودی می تواند معترض باشد. مودی 30 روز از تاریخ ابلاغ فرصت اعتراض کتبی دارد. او باید دلایل و اسناد خود را به اداره امور مالیاتی ارائه کند.

رسیدگی مجدد در اداره امور مالیاتی

پس از ثبت اعتراض، مسئولان مربوطه تا 45 روز فرصت رسیدگی دارند. اگر دلایل مودی کافی بود، برگ تشخیص رد می شود. و درآمد تعدیل می شود. اگر مودی تعدیل را قبول کند، پرونده قطعی می شود.

ارجاع به هیات حل اختلاف مالیاتی

اگر مودی نظر مسئولان را قبول نکند، پرونده به هیات حل اختلاف می رود. همچنین اگر مسئولان دلایل مودی را کافی ندانند، پرونده به هیات ارجاع می شود.

ساختار جدید هیات های حل اختلاف (ماده 244 اصلاحی)

ترکیب هیات های حل اختلاف مالیاتی تغییر کرده است. این هیات ها سه نفر عضو دارند.

یک نفر نماینده سازمان امور مالیاتی.
یک نفر قاضی بازنشسته یا حقوقدان مطلع (به انتخاب رئیس کل دادگستری).
یک نفر نماینده از بخش خصوصی (اتاق بازرگانی، جامعه حسابداران، اتاق اصناف و…).

نحوه انتخاب نماینده بخش خصوصی

مودی همزمان با اعتراض، نماینده خود را از مراجع بند 3 انتخاب می کند. اگر مودی این کار را نکند، سازمان یک نفر را انتخاب خواهد کرد. این ساختار جدید، استقلال هیات ها را افزایش می دهد. همچنین حق انتخاب به مودی می دهد.

اعتراض به رای هیات (ماده 251 اصلاحی)

مودی یا دادستان انتظامی مالیاتی می توانند به رای قطعی هیات اعتراض کنند. این اعتراض باید ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ رای باشد. مرجع این اعتراض، شورای عالی مالیاتی است. دلیل اعتراض باید عدم رعایت قوانین یا نقص رسیدگی باشد.

فصل دهم: جمع بندی آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده

خلاصه مهمترین تغییرات قانون

این آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده، تغییرات کلیدی را بررسی کرد. محور اصلی قانون جدید، سامانه مودیان و شفافیت است. صدور صورتحساب الکترونیکی یک الزام فراگیر شده است. قانون معافیت های کالاها و خدمات را بازنگری کرده است. سازوکار مالیات طلا کاملا دگرگون شده است. نرخ مالیات کالاهای آسیب رسان به سلامت افزایش یافته است.

وظیفه مدیران و حسابداران چیست؟

مدیران و حسابداران در خط مقدم اجرای این قانون هستند. آنها باید فورا زیرساخت های لازم برای اتصال به سامانه مودیان را فراهم کنند. باید فرآیندهای فروش و حسابداری خود را بازنگری نمایند. آموزش پرسنل برای صدور صورتحساب الکترونیکی ضروری است. باید فهرست کالاهای معاف و مشمول خود را به روز رسانی کنند.

ریسک های عدم رعایت قانون

عدم رعایت این قانون، فقط یک ریسک مالیاتی نیست. این یک ریسک تجاری بزرگ است. جرایم سنگین، به خصوص جریمه کتمان و تاخیر، نقدینگی شرکت را تهدید می کند. عدم امکان صدور صورتحساب الکترونیکی، فروش شرکت را متوقف می کند. اعتبار مالیاتی شرکت نزد سازمان و شرکای تجاری از بین می رود.

موسسه ارقام نگر خبره در کنار شماست

پیاده سازی این قانون پیچیده و زمان بر است. موسسه ارقام نگر خبره با تیمی از متخصصان مالی و مالیاتی آماده است. ما به شما در گذار به سیستم جدید کمک می کنیم. همچنین خدمات مشاوره برای پیاده سازی سامانه مودیان ارائه می دهیم. ما دوره های آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده برگزار می کنیم. ما پرونده های دادرسی مالیاتی شما را وکالت می کنیم. با ما تماس بگیرید تا در این مسیر پیچیده همراه شما باشیم.