راهنمای استاندارد حسابداری شماره 5 : رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه

استاندارد حسابداری شماره 5 ایران یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین استانداردها در فرآیند گزارشگری مالی است. این استاندارد به نحوه برخورد با رویدادهایی می‌پردازد که بین تاریخ ترازنامه و تاریخ تأیید نهایی صورت‌های مالی رخ می‌دهند. درک صحیح و اجرای دقیق استاندارد حسابداری شماره 5 برای تهیه صورت‌های مالی شفاف و قابل اتکا، که وضعیت مالی واحد تجاری را به درستی منعکس کند، امری ضروری است. در این مقاله آموزشی، به بررسی کامل الزامات، تعاریف و نکات کلیدی این استاندارد می‌پردازیم.

هدف و دامنه کاربرد استاندارد حسابداری شماره 5

هدف اصلی این استاندارد، تعیین این موضوع است که:

1. در چه مواردی واحد تجاری باید صورت‌های مالی خود را بابت رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه تعدیل کند.
2. چه اطلاعاتی باید در خصوص این رویدادها تا تاریخ تأیید صورت‌های مالی افشا شود.

این استاندارد تضمین می‌کند که صورت‌های مالی، اطلاعاتی به‌روز و مرتبط با شرایط موجود در تاریخ ترازنامه را ارائه دهند و همچنین رویدادهای بااهمیتی که پس از آن تاریخ رخ داده و بر تصمیمات استفاده‌کنندگان تأثیرگذار است را نادیده نگیرند.

تعریف رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه

بر اساس استاندارد حسابداری شماره 5، “رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه” به کلیه رویدادهای مطلوب و نامطلوبی گفته می‌شود که بین تاریخ ترازنامه (پایان دوره مالی) و تاریخ تأیید صورت‌های مالی (روزی که مدیریت، صورت‌های مالی را برای انتشار نهایی تأیید می‌کند) رخ می‌دهند. این رویدادها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

۱. رویدادهای تعدیلی (Adjusting Events)

این رویدادها، شواهدی در مورد شرایطی که در تاریخ ترازنامه وجود داشته‌اند، فراهم می‌کنند. طبق استاندارد حسابداری شماره 5، واحد تجاری موظف است مبالغ شناسایی‌شده در صورت‌های مالی را برای انعکاس این رویدادها تعدیل کند.

نمونه‌هایی از رویدادهای تعدیلی:

• حل و فصل یک دعوای حقوقی: اگر یک دعوای حقوقی که در تاریخ ترازنامه وجود داشته، پس از آن تاریخ حل و فصل شود، این رویداد وجود یک تعهد فعلی در پایان دوره را تأیید می‌کند و ذخیره مربوطه باید تعدیل شود.
• ورشکستگی یک مشتری: ورشکستگی مشتری پس از تاریخ ترازنامه، معمولاً مؤید وجود زیان در یک حساب دریافتنی در تاریخ ترازنامه است و مبلغ دفتری حساب‌های دریافتنی باید تعدیل گردد.
• فروش موجودی کالا: فروش موجودی‌ها پس از تاریخ ترازنامه می‌تواند شواهدی درباره خالص ارزش فروش آن‌ها در تاریخ ترازنامه فراهم کند.
• کشف تقلب یا اشتباه: اگر موارد تقلب یا اشتباهی کشف شود که نشان دهد صورت‌های مالی نادرست بوده‌اند، این یک رویداد تعدیلی است.

۲. رویدادهای غیر تعدیلی (Non-Adjusting Events)

این رویدادها بیانگر شرایطی هستند که بعد از تاریخ ترازنامه ایجاد شده‌اند. استاندارد حسابداری شماره 5 تأکید می‌کند که واحد تجاری نباید مبالغ شناسایی‌شده در صورت‌های مالی را برای این رویدادها تعدیل کند، اما اگر این رویدادها بااهمیت باشند، باید در یادداشت‌های توضیحی افشا شوند.

نمونه‌هایی از رویدادهای غیر تعدیلی:

• کاهش ارزش بازار سرمایه‌گذاری‌ها: اگر ارزش بازار سرمایه‌گذاری‌ها بین تاریخ ترازنامه و تاریخ تأیید صورت‌های مالی کاهش یابد، این یک رویداد غیر تعدیلی است زیرا به شرایط ایجاد شده پس از دوره مالی مربوط است.
• ترکیب تجاری عمده یا واگذاری یک واحد فرعی: انجام یک معامله بزرگ ترکیب تجاری پس از تاریخ ترازنامه.
• خسارت به تأسیسات بر اثر آتش‌سوزی یا سیل: وقوع حوادثی که به دارایی‌های اصلی شرکت آسیب می‌زند.
• تغییرات عمده در نرخ ارز یا نرخ‌های مالیاتی: تغییراتی که پس از تاریخ ترازنامه اعلام یا وضع می‌شوند.

نکات کلیدی در استاندارد حسابداری شماره 5

سود سهام پیشنهادی یا مصوب

یک تغییر مهم در نسخه تجدیدنظر شده استاندارد حسابداری شماره 5، نحوه برخورد با سود سهام است. طبق این استاندارد، سود سهام پیشنهادی توسط هیئت مدیره یا سود سهامی که پس از تاریخ ترازنامه توسط مجمع عمومی تصویب می‌شود، نباید به عنوان بدهی در تاریخ ترازنامه شناسایی شود. دلیل این امر آن است که در تاریخ ترازنامه، تعهد فعلی برای پرداخت آن وجود ندارد. این مبلغ باید در یادداشت‌های توضیحی افشا گردد.

تداوم فعالیت (Going Concern)

اگر رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه نشان دهد که بکارگیری فرض تداوم فعالیت دیگر مناسب نیست (مثلاً مدیریت قصد انحلال یا توقف عملیات را دارد)، واحد تجاری نباید صورت‌های مالی خود را بر مبنای تداوم فعالیت تهیه کند. این موضوع یک تغییر اساسی در مبنای حسابداری ایجاد می‌کند و صرفاً یک تعدیل ساده نیست.

الزامات افشا

استاندارد حسابداری شماره 5 بر افشای شفاف اطلاعات تأکید ویژه‌ای دارد:

1. تاریخ تأیید صورت‌های مالی: واحد تجاری باید تاریخ تأیید صورت‌های مالی و نام مرجع تأییدکننده را افشا کند تا استفاده‌کنندگان بدانند رویدادها تا چه تاریخی پوشش داده شده‌اند.
2. به‌روزرسانی افشا: اگر اطلاعات جدیدی در مورد شرایط موجود در تاریخ ترازنامه به دست آید، موارد افشا باید بر اساس این اطلاعات جدید به‌روز شوند.
3. افشای رویدادهای غیر تعدیلی: برای هر گروه بااهمیت از رویدادهای غیر تعدیلی، باید موارد زیر افشا شود:

• ماهیت رویداد.
• برآوردی از اثرات مالی آن، یا تصریح به اینکه چنین برآوردی امکان‌پذیر نیست.

نتیجه‌گیری

استاندارد حسابداری شماره 5 ایران یک چارچوب روشن برای گزارشگری رویدادهایی فراهم می‌کند که می‌توانند به طور قابل توجهی بر درک استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی تأثیر بگذارند. تمایز قائل شدن بین رویدادهای تعدیلی و غیر تعدیلی، و همچنین افشای مناسب اطلاعات، به حفظ کیفیت و شفافیت گزارشگری مالی کمک شایانی می‌کند. حسابداران و مدیران مالی باید با تسلط کامل بر الزامات این استاندارد، از صحت و کفایت اطلاعات ارائه شده در صورت‌های مالی اطمینان حاصل کنند.

استاندارد حسابداری 5 – رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه

منبع مطلب

سازمان حسابرسی

برای دریافت خدمات حسابداری و مشاوره مالی  با ما در تماس باشید :

تلفن ۱ :  ۰۲۱۸۸۱۹۱۴۸۲

تلفن ۲ :  ۰۲۱۸۸۱۹۱۴۸۳

مطالب مرتبط :

استانداردهای حسابداری ایران

چرخه های معاملاتی شرکت ها

سیستم اطلاعاتی حسابداری

معیارهای شناسایی دارایی