راهنمای استاندارد حسابداری شماره 28 : فعالیت‌های بیمه عمومی

استاندارد حسابداری شماره 28 یکی از استانداردهای تخصصی و مهم در صنعت مالی ایران است که به طور خاص به نحوه حسابداری «فعالیت‌های بیمه عمومی» می‌پردازد. این استاندارد با هدف ایجاد شفافیت و یکنواختی در گزارشگری مالی شرکت‌های بیمه تدوین شده است. درک صحیح الزامات این استاندارد برای حسابداران، مدیران مالی و تحلیلگران فعال در صنعت بیمه ضروری است.

در این مقاله، به بررسی جامع و آموزشی استاندارد حسابداری شماره 28 می‌پردازیم و مفاهیم کلیدی آن را به زبانی ساده تشریح می‌کنیم تا راهنمای کاملی برای شما باشد.

هدف و دامنه کاربرد استاندارد حسابداری شماره 28

هدف اصلی این استاندارد، تجویز روش‌های حسابداری مشخص برای موارد زیر در فعالیت‌های بیمه عمومی (مستقیم و اتکایی) است:

• حق بیمه
• خسارت
• مخارج تحصیل

این استاندارد برای کلیه فعالیت‌های بیمه عمومی و بیمه عمر زمانی کاربرد دارد اما شامل سایر بیمه‌های زندگی نمی‌شود. نکته مهم این است که الزامات سایر استانداردهای حسابداری تا زمانی که توسط استاندارد حسابداری شماره 28 جایگزین نشده باشند، برای شرکت‌های بیمه نیز لازم‌الاجرا هستند.

تعاریف کلیدی در استاندارد 28

برای درک بهتر استاندارد، ابتدا باید با برخی تعاریف اساسی آشنا شویم:

• بیمه عمومی: به کلیه رشته‌های بیمه‌ای غیر از بیمه زندگی اطلاق می‌شود (مانند بیمه شخص ثالث، بدنه خودرو، آتش‌سوزی، باربری و مسئولیت).
• حق بیمه: مبلغی که بیمه‌گر در ازای پذیرش ریسک از بیمه‌گذار دریافت می‌کند.
• خسارت: مبلغ قابل پرداخت به بیمه‌گذار یا ذی‌نفع در صورت وقوع حادثه تحت پوشش بیمه‌نامه.
• بیمه اتکایی: قراردادی که طی آن، یک شرکت بیمه (بیمه‌گر واگذارنده)، بخشی از ریسک‌های خود را به شرکت بیمه دیگری (بیمه‌گر اتکایی) منتقل می‌کند.
• مخارج تحصیل: هزینه‌هایی که برای صدور و تمدید بیمه‌نامه‌ها انجام می‌شود، مانند کارمزد نمایندگان و هزینه‌های بازاریابی.

شناخت درآمد حق بیمه

یکی از مهم‌ترین بخش‌های استاندارد حسابداری شماره 28 ، نحوه شناسایی درآمد حق بیمه است. طبق این استاندارد:

درآمد حق بیمه باید از تاریخ شروع پوشش بیمه‌ای و به طور یکنواخت در طول دوره بیمه‌نامه شناسایی شود.

• نکته مهم: درآمد در تاریخ صدور بیمه‌نامه شناسایی نمی‌شود، بلکه از زمانی که تعهد بیمه‌گر برای پوشش ریسک آغاز می‌شود، شناسایی می‌گردد.
• الگوی وقوع خطر: اگر الگوی وقوع خطر در طول دوره یکنواخت نباشد (مانند بیمه‌های مهندسی که ریسک در انتهای پروژه بیشتر است)، درآمد حق بیمه باید متناسب با الگوی برآوردی وقوع خطر شناسایی شود، نه صرفاً با گذر زمان.

حق بیمه عاید نشده (Unearned Premium)

از آنجا که دوره اعتبار بیمه‌نامه‌ها معمولاً با دوره مالی شرکت منطبق نیست، بخشی از حق بیمه دریافت شده مربوط به پوشش ریسک در دوره مالی آینده است. استاندارد حسابداری شماره 28 این بخش را “حق بیمه عاید نشده” می‌نامد و آن را به عنوان یک بدهی در ترازنامه شناسایی می‌کند.

برای محاسبه حق بیمه عاید نشده، معمولاً از روش‌های تناسب زمانی استفاده می‌شود که استاندارد حداقل دقت روش فصلی (1/8) را الزامی کرده است.

حسابداری خسارت و ذخایر مربوطه

بدهی بابت خسارت باید برای بیمه‌های مستقیم و اتکایی شناسایی شود. این بدهی که “خسارت معوق” نامیده می‌شود، شامل موارد زیر است:

1. خسارت واقع شده‌ای که گزارش نشده است (IBNR): حوادثی که رخ داده‌اند اما تا تاریخ ترازنامه به شرکت بیمه اعلام نشده‌اند. برآورد این مبلغ بر اساس تجربیات گذشته صورت می‌گیرد.
2. خسارت گزارش شده‌ای که پرداخت نشده است.
3. مخارج برآوردی تسویه خسارت: هزینه‌هایی مانند حق‌الزحمه کارشناسان و وکلا.

همچنین اگر حق بیمه عاید نشده برای پوشش خسارت‌های آتی کافی نباشد، شرکت موظف به شناسایی “ذخیره تکمیلی” است.

بیمه اتکایی و مخارج تحصیل

• بیمه اتکایی: طبق استاندارد حسابداری شماره 28 ، معاملات بیمه مستقیم و اتکایی باید به صورت ناخالص گزارش شوند. یعنی حق بیمه واگذاری به بیمه‌گر اتکایی به عنوان هزینه و خسارت دریافتی از او به عنوان درآمد شناسایی می‌شود و این اقلام نباید با یکدیگر تهاتر شوند. این کار به شفافیت عملکرد مدیریت ریسک شرکت کمک می‌کند.
• مخارج تحصیل: این استاندارد برخلاف برخی رویکردهای جهانی که اجازه انتقال این هزینه‌ها به دوره‌های آتی را می‌دهند، تصریح می‌کند که مخارج تحصیل باید در زمان وقوع به عنوان هزینه دوره شناسایی شوند و قابلیت انتقال به عنوان دارایی را ندارند.

الزامات افشا در استاندارد حسابداری شماره 28

این استاندارد شرکت‌های بیمه را ملزم به افشای اطلاعات مهمی در صورت‌های مالی و یادداشت‌های توضیحی می‌کند، از جمله:

• رویه شناسایی درآمد حق بیمه و حق بیمه عاید نشده.
• نحوه محاسبه ذخیره خسارت معوق و ذخیره تکمیلی.
• افشای جداگانه اقلامی مانند مطالبات از بیمه‌گران اتکایی، بدهی خسارت معوق و حق بیمه عاید نشده در متن ترازنامه.
• افشای جداگانه درآمد حق بیمه، درآمد بازیافت خسارت از بیمه‌گران اتکایی و هزینه خسارت در متن صورت سود و زیان.

جمع‌بندی

استاندارد حسابداری شماره 28 چارچوبی دقیق برای گزارشگری مالی در صنعت بیمه عمومی فراهم می‌کند. تمرکز این استاندارد بر شناخت درآمد و هزینه بر اساس الگوی تعهد و ریسک، شناسایی صحیح بدهی‌ها (مانند حق بیمه عاید نشده و ذخایر خسارت) و افشای شفاف اطلاعات، به استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی کمک می‌کند تا درک بهتری از عملکرد و وضعیت مالی شرکت‌های بیمه داشته باشند.

استاندارد حسابداری 28 – فعالیتهای بیمه عمومی

منبع مطلب

سازمان حسابرسی

برای دریافت خدمات حسابداری و مشاوره مالی  با ما در تماس باشید :

تلفن ۱ :  ۰۲۱۸۸۱۹۱۴۸۲

تلفن ۲ :  ۰۲۱۸۸۱۹۱۴۸۳

مطالب مرتبط :

استانداردهای حسابداری ایران

ماده 109 قانون مالیاتهای مستقیم

حسابرسی بیمه ای ( حسابرسی تامین اجتماعی )