راهنمای استاندارد حسابداری شماره 15 : حسابداری سرمایهگذاریها
استاندارد حسابداری شماره 15 ایران با عنوان “حسابداری سرمایهگذاریها”، یکی از مهمترین و کاربردیترین استانداردهای حسابداری است که نحوه شناسایی، اندازهگیری، طبقهبندی و افشای انواع سرمایهگذاریها را در صورتهای مالی تشریح میکند. درک صحیح این استاندارد برای تمامی حسابداران، مدیران مالی و سرمایهگذاران ضروری است، زیرا شفافیت و قابلیت مقایسه اطلاعات مالی شرکتها را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد.
در این مقاله، به بررسی جامع و آموزشی استاندارد حسابداری شماره 15 میپردازیم و مفاهیم کلیدی آن را به زبانی ساده و کاربردی بیان میکنیم.
دامنه کاربرد استاندارد حسابداری شماره 15
این استاندارد برای حسابداری کلیه سرمایهگذاریها در تمام واحدهای تجاری کاربرد دارد. هدف اصلی آن، تعیین رویهای یکسان برای نحوه بازتاب سرمایهگذاریها در صورتهای مالی است. با این حال، موارد زیر از دامنه کاربرد این استاندارد مستثنی هستند:
- سرمایهگذاری در واحدهای تجاری فرعی و وابسته در صورتهای مالی تلفیقی.
- سرمایهگذاریهای خاص مانند ابزارهای مالی پیچیده.
- سرمایهگذاریهای انجام شده توسط طرحهای بازنشستگی و مؤسسات بیمه عمر.
- سرمایهگذاری در املاک.
تعاریف کلیدی در استاندارد حسابداری شماره 15
برای درک بهتر استاندارد، ابتدا باید با تعاریف کلیدی آن آشنا شویم:
- سرمایهگذاری: دارایی که یک واحد تجاری برای افزایش منافع اقتصادی خود (از طریق سود سهام، سود تضمین شده، افزایش ارزش و…) نگهداری میکند.
- سرمایهگذاری جاری: سرمایهگذاری که بلندمدت نباشد. این نوع سرمایهگذاریها معمولاً با هدف تبدیل به وجه نقد در کوتاهمدت نگهداری میشوند.
- سرمایهگذاری بلندمدت: سرمایهگذاری که به قصد استفاده مستمر در فعالیتهای واحد تجاری نگهداری میشود و قصد نگهداری آن برای مدتی طولانی قابل اثبات است.
- سرمایهگذاری سریعالمعامله در بازار: سرمایهگذاری که برای آن بازار فعالی وجود دارد و میتوان به راحتی ارزش بازار آن را تعیین کرد (مانند سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس).
طبقهبندی سرمایهگذاریها: جاری یا بلندمدت؟
یکی از اولین و مهمترین گامها در استاندارد حسابداری شماره 15 ، طبقهبندی صحیح سرمایهگذاریها به دو دسته جاری و بلندمدت است. این طبقهبندی بر اساس “قصد مدیریت” از نگهداری سرمایهگذاری انجام میشود.
- معیار طبقهبندی به عنوان بلندمدت:
- قصد نگهداری برای مدت طولانی به وضوح قابل اثبات باشد.
- محدودیتهایی در توانایی واگذاری آن وجود داشته باشد.
- سرمایهگذاری در واحدهای فرعی و وابسته.
- سرمایهگذاریهایی که برای حفظ یا گسترش روابط تجاری انجام شدهاند.
هر سرمایهگذاری که در این دستهبندی قرار نگیرد، به عنوان سرمایهگذاری جاری طبقهبندی میشود.
نحوه اندازهگیری و انعکاس سرمایهگذاریها در ترازنامه
استاندارد حسابداری شماره 15 روشهای مختلفی را برای اندازهگیری و انعکاس مبلغ دفتری سرمایهگذاریها بر اساس طبقهبندی آنها ارائه میدهد:
۱. سرمایهگذاریهای جاری
- سرمایهگذاری جاری سریعالمعامله: این نوع سرمایهگذاریها باید به یکی از دو روش زیر در ترازنامه منعکس شوند:
- ارزش بازار: تغییرات ارزش بازار در صورت سود و زیان شناسایی میشود.
- اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش: زیان کاهش ارزش شناسایی میشود، اما سود شناسایی نمیشود تا زمانی که به فروش برسد.
- سایر سرمایهگذاریهای جاری: این گروه به روش اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش اندازهگیری میشوند.
۲. سرمایهگذاریهای بلندمدت
سرمایهگذاریهای بلندمدت باید به یکی از روشهای زیر در ترازنامه منعکس شوند:
- بهای تمام شده: پس از کسر هرگونه کاهش ارزش انباشته.
- مبلغ تجدید ارزیابی (روش مجاز جایگزین): در این روش، افزایش ارزش سرمایهگذاری به عنوان “مازاد تجدید ارزیابی” در بخش حقوق صاحبان سهام منعکس میشود و به حساب سود و زیان دوره منتقل نمیگردد. کاهش ارزش نیز ابتدا از محل مازاد قبلی همان دارایی کسر و مابقی به عنوان هزینه شناسایی میشود.
واگذاری سرمایهگذاریها
هنگام فروش یا واگذاری یک سرمایهگذاری، تفاوت بین عواید حاصل از واگذاری و مبلغ دفتری آن به عنوان سود یا زیان در صورت سود و زیان شناسایی میشود. اگر برای سرمایهگذاری بلندمدتی که به روش تجدید ارزیابی ثبت شده، مازاد تجدید ارزیابی وجود داشته باشد، این مازاد در زمان واگذاری به حساب سود (زیان) انباشته منتقل میشود.
الزامات افشا در استاندارد حسابداری شماره 15
شفافیت یکی از اهداف اصلی این استاندارد است. بنابراین، واحدهای تجاری ملزم به افشای اطلاعات زیر در یادداشتهای توضیحی صورتهای مالی هستند:
- رویههای حسابداری مورد استفاده برای انواع سرمایهگذاریها.
- مبلغ دفتری و ارزش بازار سرمایهگذاریهای سریعالمعامله (به تفکیک جاری و بلندمدت).
- درآمد حاصل از سرمایهگذاریها.
- سود یا زیان ناشی از واگذاری سرمایهگذاریهای بلندمدت.
- هرگونه محدودیت قابل توجه در قابلیت نقدشوندگی سرمایهگذاریها.
- صورت تحلیلی پرتفوی سرمایهگذاری برای شرکتهای سرمایهگذاری.
جمعبندی
استاندارد حسابداری شماره 15 چارچوبی مشخص برای حسابداری سرمایهگذاریها فراهم میکند که به استفادهکنندگان صورتهای مالی کمک میکند تا عملکرد و استراتژی سرمایهگذاری یک واحد تجاری را بهتر ارزیابی کنند. طبقهبندی صحیح، انتخاب روش اندازهگیری مناسب و افشای کامل اطلاعات، ارکان اصلی اجرای صحیح این استاندارد هستند.
استاندارد حسابداری 15- حسابداری سرمایه گذاریها
منبع مطلب
برای دریافت خدمات حسابداری و مشاوره مالی با ما در تماس باشید :
تلفن ۱ : ۰۲۱۸۸۱۹۱۴۸۲
تلفن ۲ : ۰۲۱۸۸۱۹۱۴۸۳
مطالب مرتبط :
Loading...