راهنمای استاندارد حسابداری شماره 10 : حسابداری کمکهای بلاعوض دولت
استاندارد حسابداری شماره 10 ایران با عنوان “حسابداری کمکهای بلاعوض دولت”، یکی از استانداردهای مهم و کاربردی است که نحوه شناسایی، اندازهگیری و افشای کمکهای دریافتی از دولت را تشریح میکند. درک صحیح این استاندارد برای تمامی حسابداران و مدیران مالی که با نهادهای دولتی در ارتباط هستند، ضروری است. در این مقاله، به بررسی جامع و آموزشی مفاد کلیدی این استاندارد میپردازیم تا به شما در بهکارگیری صحیح آن در عمل کمک کنیم.
دامنه کاربرد استاندارد حسابداری شماره 10
این استاندارد، نحوه حسابداری تمام کمکهای بلاعوض دولت و سایر اشکال کمکهای دولتی را مشخص میکند. نکته جالب توجه این است که الزامات این استاندارد میتواند به عنوان یک الگوی مناسب برای حسابداری کمکهای دریافتی از منابع غیردولتی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
تعاریف کلیدی
برای درک بهتر استاندارد حسابداری شماره 10، ابتدا باید با تعاریف اصلی آن آشنا شویم:
- دولت: شامل وزارتخانهها، مؤسسات دولتی، و شرکتهایی که بیش از ۵۰٪ سرمایه آنها متعلق به دولت است.
- کمک دولت: عملیاتی که دولت برای ارائه مزیت اقتصادی به یک یا گروهی از واحدهای تجاری در چارچوب قوانین معین انجام میدهد.
- کمک بلاعوض دولت: انتقال دارایی از سوی دولت به یک واحد تجاری (یا جلوگیری از خروج آن) در قبال رعایت شرایطی مشخص در گذشته یا آینده. معاملاتی که ارزش آنها قابل تعیین نیست یا نمیتوان آنها را از فعالیتهای عادی تجاری تمیز داد، جزو کمک بلاعوض محسوب نمیشوند.
شناخت کمکهای بلاعوض دولت: چه زمانی باید کمک را ثبت کنیم؟
مهمترین بخش استاندارد، معیارها و زمانبندی شناسایی کمک است. طبق بند ۸ استاندارد حسابداری شماره 10، یک کمک بلاعوض دولت تنها زمانی در صورتهای مالی شناسایی میشود که:
- جریان منافع اقتصادی آتی مرتبط با کمک به درون واحد تجاری محتمل باشد.
- مبلغ کمک به گونهای اتکاپذیر قابل اندازهگیری باشد.
- مخارج مرتبط با کمک نیز به گونهای اتکاپذیر قابل اندازهگیری باشد.
- اطمینان معقولی از رعایت شرایط مربوط به کمک وجود داشته باشد.
تا زمانی که این شرایط احراز نشود، کمک شناسایی نمیشود و ممکن است به عنوان یک دارایی احتمالی طبق استاندارد شماره ۴ افشا گردد.
نحوه حسابداری و انعکاس کمکهای بلاعوض
پس از احراز شرایط شناخت، نحوه حسابداری کمک به ماهیت و هدف آن بستگی دارد. استاندارد حسابداری شماره 10 دو رویکرد اصلی را مطرح میکند:
۱. کمکهای مرتبط با درآمد (جبران هزینهها)
این کمکها برای جبران هزینههای انجام شده یا حمایت مالی از واحد تجاری اعطا میشوند. نحوه شناسایی آنها در صورت سود و زیان به شرح زیر است:
- برای جبران مخارج قبلی یا حمایت فوری: این کمکها باید در دوره مالی که قابل وصول میشوند، به عنوان درآمد شناسایی گردند.
- برای تأمین مالی فعالیتها در یک دوره مشخص: این کمکها باید در دورههایی که هزینههای مرتبط با آن تحمل میشود، به صورت سیستماتیک در سود و زیان شناسایی شوند.
۲. کمکهای مرتبط با دارایی
این کمکها با شرط اصلی خرید، ساخت یا تحصیل داراییهای غیرجاری اعطا میشوند.
- رویکرد اصلی استاندارد: این کمکها باید به عنوان “مانده تعهدات مرتبط با کمک بلاعوض” (یک نوع درآمد انتقالی به دورههای آتی) در ترازنامه شناسایی شوند و به موازات عمر مفید دارایی مربوطه، به صورت سیستماتیک به حساب درآمد دوره منظور گردند.
- رویکرد جایگزین (طبق قوانین آمره): در بسیاری از موارد، قوانین خاص (مانند قانون محاسبات عمومی) نحوه حسابداری را مشخص کردهاند. طبق این قوانین، کمکهای مرتبط با دارایی اغلب مستقیماً در بخش حقوق صاحبان سرمایه تحت عناوینی مانند “افزایش سرمایه دولت” یا “سرمایه اهدایی” ثبت میشوند.
کمکهای بلاعوض غیرپولی
اگر کمک به شکل دارایی غیرپولی (مانند زمین، ساختمان یا سهام) باشد، باید به ارزش منصفانه آن دارایی در تاریخ دریافت، ثبت شود.
استرداد کمکهای بلاعوض دولت
اگر واحد تجاری نتواند شرایط مربوط به کمک را ایفا کند و ملزم به بازپرداخت آن شود، این استرداد به عنوان تغییر در برآورد حسابداری تلقی میشود. نحوه حسابداری آن به شرح زیر است:
- استرداد کمک مرتبط با درآمد: ابتدا از مانده بدهی (مانده تعهدات مرتبط با کمک بلاعوض) کسر شده و مازاد آن فوراً به عنوان هزینه شناسایی میشود.
- استرداد کمک مرتبط با دارایی: بازپرداخت، مبلغ دفتری دارایی را افزایش میدهد و استهلاک انباشته اضافی که در صورت نبود کمک محاسبه میشد، فوراً به عنوان هزینه دوره شناسایی میگردد.
الزامات افشا در استاندارد حسابداری شماره 10
برای شفافیت بیشتر، واحد تجاری موظف است موارد زیر را در یادداشتهای توضیحی صورتهای مالی افشا کند:
- رویه حسابداری اتخاذ شده برای کمکهای بلاعوض.
- ماهیت و میزان کمکهای شناسایی شده در صورتهای مالی.
- اثر کمکها بر نتایج دوره جاری و دورههای آتی.
- شرایط ایفا نشده و بدهیهای احتمالی مربوط به کمکهایی که ممکن است قابل استرداد باشند.
جمعبندی
استاندارد حسابداری شماره 10 یک چارچوب جامع برای مواجهه با یکی از رایجترین تعاملات بین واحدهای تجاری و دولت فراهم میکند. نکته کلیدی، شناسایی کمک در زمان مناسب و تخصیص آن به دورههایی است که هزینههای مرتبط با آن تحقق مییابد. حسابداران باید همواره به قوانین آمره که ممکن است بر نحوه حسابداری این کمکها اولویت داشته باشند، توجه ویژهای داشته باشند.
استاندارد حسابداری 10- حسابداری کمکهای بلاعوض دولت
منبع مطلب
برای دریافت خدمات حسابداری و مشاوره مالی با ما در تماس باشید :
تلفن ۱ : ۰۲۱۸۸۱۹۱۴۸۲
تلفن ۲ : ۰۲۱۸۸۱۹۱۴۸۳
مطالب مرتبط :
Loading...