نگاهی به  استاندارد بین المللی IFRS 1 : پذیرش برای نخستین بار

1. مقدمه‌ای بر استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) و استاندارد IFRS 1

اهمیت و اهداف IFRS در سطح جهانی

استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) مجموعه‌ای جامع از استانداردهای حسابداری است که توسط هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IASB) تدوین و منتشر می‌شود. هدف اصلی این استانداردها، ایجاد یک زبان مشترک و جهانی برای گزارشگری مالی است تا شفافیت، قابلیت مقایسه و کارایی بازارهای مالی در سراسر جهان افزایش یابد.

این امر به سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و سایر ذینفعان کمک می‌کند تا تصمیمات اقتصادی آگاهانه‌تری بر اساس اطلاعات مالی با کیفیت بالا، قابل فهم، قابل اجرا و قابل مقایسه در سطح بین‌المللی اتخاذ کنند.

پذیرش IFRS برای شرکت‌ها فراتر از یک الزام فنی است؛ این یک گام استراتژیک به شمار می‌رود که می‌تواند منجر به دسترسی بهتر به بازارهای سرمایه جهانی، کاهش هزینه سرمایه به دلیل کاهش ریسک‌های اطلاعاتی و قانونی، و تسهیل همکاری‌های بین‌المللی و ورود به بازارهای جدید شود. زبان مشترک حسابداری، قابلیت مقایسه و شفافیت را افزایش داده و این افزایش، اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب می‌کند که نتیجه آن تسهیل جذب سرمایه است.

نقش هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IASB)

هیئت استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IASB) یک نهاد مستقل و غیرانتفاعی مستقر در لندن است که مسئولیت اصلی تدوین، توسعه و انتشار استانداردهای IFRS و همچنین تفسیرهای مرتبط با آنها (IFRICs و SICs سابق) را بر عهده دارد. این هیئت با هدف توسعه مجموعه‌ای واحد از استانداردهای حسابداری با کیفیت بالا، قابل فهم، قابل اجرا و پذیرفته شده در سطح جهانی فعالیت می‌کند. فرآیند استانداردگذاری IASB شامل مشورت‌های گسترده و تعامل با ذینفعان مختلف در سراسر جهان، از جمله تهیه‌کنندگان و استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی، حسابرسان، نهادهای نظارتی و دانشگاهیان است تا اطمینان حاصل شود که استانداردها عملی، مرتبط با نیازهای بازارهای جهانی و مبتنی بر اصول و مفاهیم کلی هستند که سازگاری بیشتری با شرایط کشورهای مختلف دارند. این فرآیند پویا بوده و استانداردها به طور مداوم مورد بازنگری و به‌روزرسانی قرار می‌گیرند تا با تغییرات محیط کسب‌وکار و نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان هماهنگ باشند.

2. استاندارد بین المللی IFRS 1 : پذیرش برای نخستین بار استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی

هدف استاندارد (Objective)

هدف اصلی استاندارد بین المللی IFRS 1 ، تحت عنوان “پذیرش برای نخستین بار استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی”، حصول اطمینان از این موضوع است که اولین مجموعه کامل صورت‌های مالی یک واحد تجاری که بر اساس IFRS تهیه می‌شود (و همچنین گزارش‌های مالی میان‌دوره‌ای مربوط به بخشی از آن دوره)، حاوی اطلاعات با کیفیتی باشد که سه ویژگی اساسی زیر را دارا باشد:

1. شفافیت برای استفاده‌کنندگان و قابلیت مقایسه در تمام دوره‌های ارائه شده: اطلاعات باید به گونه‌ای ارائه شود که برای استفاده‌کنندگان قابل فهم بوده و امکان مقایسه عملکرد و وضعیت مالی واحد تجاری را در طول زمان و با سایر واحدهای تجاری فراهم آورد.
2. فراهم آوردن نقطه شروع مناسب برای حسابداری طبق IFRS: استاندارد باید یک مبنای منطقی و عملی برای شروع گزارشگری مالی بر اساس IFRS ایجاد کند.
3. قابلیت تهیه با هزینه‌ای که منافع آن بر هزینه‌ها فزونی داشته باشد: با درک چالش‌های عملی گذار به IFRS، استاندارد به دنبال ارائه راه‌حل‌هایی است که ضمن حفظ کیفیت اطلاعات، بار اضافی و نامتناسبی را بر واحد تجاری تحمیل نکند. این امر از طریق ارائه استثنائات و معافیت‌های خاص محقق می‌شود.

دامنه کاربرد (Scope)

استاندارد بین المللی IFRS 1 در موارد زیر کاربرد دارد:

اولین صورت‌های مالی سالانه واحد تجاری طبق IFRS:

اینها اولین صورت‌های مالی سالانه‌ای هستند که در آنها واحد تجاری به صراحت و بدون هیچ‌گونه قید و شرطی، پایبندی خود به استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی را اعلام می‌کند. این تعریف شامل شرایطی می‌شود که واحد تجاری پیش از این:

• صورت‌های مالی را طبق الزامات ملی حسابداری (GAAP قبلی) تهیه می‌کرده است که ممکن است در تمام جنبه‌ها با IFRS منطبق نباشد.
• صورت‌های مالی را صرفاً برای استفاده‌کنندگان داخلی و بدون ارائه به صاحبان واحد تجاری یا سایر استفاده‌کنندگان خارجی تهیه می‌کرده است.
• بسته گزارشگری محدودی را طبق IFRS برای اهداف تلفیق (مثلاً برای شرکت مادر) تهیه می‌کرده است، بدون آنکه مجموعه کاملی از صورت‌های مالی طبق IAS 1 (ارائه صورت‌های مالی) تهیه شده باشد.
• در دوره‌های گذشته هیچ صورت مالی ارائه نکرده باشد.

هر گزارش مالی میان‌دوره‌ای طبق IAS 34 (گزارشگری مالی میان‌دوره‌ای):

که برای بخشی از دوره تحت پوشش اولین صورت‌های مالی IFRS واحد تجاری ارائه می‌شود.

نکته کلیدی در دامنه کاربرد، “بیانیه صریح و بدون قید و شرط رعایت IFRS” است. صرف تهیه اطلاعات بر مبنای IFRS برای مقاصد خاص، به معنای پذیرش کامل IFRS نیست و واحد تجاری در زمان تهیه اولین مجموعه کامل صورت‌های مالی قانونی خود با چنین بیانیه‌ای، همچنان یک “پذیرنده برای نخستین بار” محسوب شده و ملزم به رعایت IFRS 1 خواهد بود. این رویکرد تضمین می‌کند که تمام شرکت‌هایی که ادعای انطباق با IFRS را دارند، از یک نقطه شروع مشترک و با رعایت کامل الزامات گذار عبور کرده‌اند، که این امر به نوبه خود قابلیت اطمینان و مقایسه‌پذیری جهانی گزارشگری مالی را تقویت می‌کند.

تاریخ انتقال به IFRS (Date of Transition to IFRSs):

این تاریخ، ابتدای اولین دوره‌ای است که واحد تجاری اطلاعات مقایسه‌ای کامل را طبق IFRS در اولین صورت‌های مالی IFRS خود ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، اگر شرکتی اولین صورت‌های مالی کامل خود را طبق IFRS برای سال منتهی به 29 اسفند 14X2 تهیه کند و اطلاعات مقایسه‌ای برای سال منتهی به 29 اسفند 14X1 را نیز طبق IFRS ارائه دهد، تاریخ انتقال به IFRS در این حالت، 1 فروردین 14X1 خواهد بود.

3. شناخت و اندازه‌گیری (Recognition and Measurement)

صورت وضعیت مالی افتتاحیه طبق IFRS (Opening IFRS Statement of Financial Position)

واحد تجاری ملزم است یک صورت وضعیت مالی افتتاحیه طبق IFRS را در تاریخ انتقال به IFRS تهیه و ارائه کند. این صورت وضعیت مالی به عنوان نقطه شروع حسابداری طبق IFRS عمل می‌کند و مبنایی برای تمام گزارشگری‌های مالی آتی بر اساس این استانداردها خواهد بود. الزامات اساسی برای تهیه این صورت وضعیت مالی به شرح زیر است:

شناسایی تمام دارایی‌ها و بدهی‌ها طبق الزامات IFRS:

واحد تجاری باید تمام دارایی‌ها و بدهی‌هایی را که شناسایی آنها طبق استانداردهای IFRS الزامی است، در صورت وضعیت مالی افتتاحیه خود شناسایی کند.

عدم شناسایی اقلامی که طبق IFRS دارایی یا بدهی محسوب نمی‌شوند:

اقلامی که طبق IFRS به عنوان دارایی یا بدهی تعریف نمی‌شوند، نباید شناسایی شوند، حتی اگر طبق GAAP قبلی شناسایی شده باشند.

تجدید طبقه‌بندی اقلام:

اقلامی که طبق GAAP قبلی به عنوان یک نوع خاص از دارایی، بدهی یا حقوق صاحبان سهام شناسایی شده‌اند، اما طبق IFRS طبقه‌بندی متفاوتی دارند (مثلاً یک ابزار مالی که قبلاً به عنوان حقوق صاحبان سهام طبقه‌بندی شده اما طبق IAS 32 باید به عنوان بدهی طبقه‌بندی شود)، باید در صورت وضعیت مالی افتتاحیه تجدید طبقه‌بندی شوند.

اندازه‌گیری تمام دارایی‌ها و بدهی‌ها طبق IFRS:

واحد تجاری باید تمام دارایی‌ها و بدهی‌های شناسایی شده را با بکارگیری الزامات اندازه‌گیری مندرج در استانداردهای IFRS مربوطه، اندازه‌گیری کند.

شناسایی تعدیلات در سود انباشته:

هرگونه تفاوت ناشی از تغییر رویه‌های حسابداری از GAAP قبلی به IFRS، که مربوط به رویدادها و معاملات قبل از تاریخ انتقال به IFRS است، باید مستقیماً در سود انباشته (یا در صورت اقتضاء، در طبقه دیگری از حقوق صاحبان سهام) در تاریخ انتقال شناسایی شود.

فرآیند تهیه صورت وضعیت مالی افتتاحیه می‌تواند منجر به تغییرات قابل توجهی در وضعیت مالی گزارش شده یک شرکت شود. این تغییرات منعکس‌کننده تفاوت‌های بالقوه اساسی بین GAAP قبلی و IFRS در زمینه تعاریف، معیارهای شناخت و روش‌های اندازه‌گیری هستند. به عنوان مثال، ممکن است مخارج تحقیق و توسعه که طبق استاندارد داخلی تماماً هزینه شده‌اند، تحت شرایط خاصی در IFRS به عنوان دارایی نامشهود شناسایی شوند. یا روش‌های استهلاک ممکن است متفاوت باشند.

رویه های حسابداری (Accounting Policies)

واحد تجاری باید در صورت وضعیت مالی افتتاحیه IFRS خود و در تمام دوره‌های ارائه شده در اولین صورت‌های مالی IFRS خود (شامل دوره جاری و دوره‌های مقایسه‌ای)، از رویه‌های حسابداری یکسانی استفاده کند. این رویه‌های حسابداری باید با هر استاندارد IFRS که در تاریخ پایان اولین دوره گزارشگری IFRS آن واحد تجاری لازم‌الاجرا است، مطابقت داشته باشند، مگر در مواردی که IFRS 1 استثنائات یا معافیت‌هایی را پیش‌بینی کرده باشد.

اصل کلی بکارگیری گذشته‌نگر (Retrospective Application): اصل اساسی در IFRS 1 این است که واحد تجاری باید رویه‌های حسابداری منتخب خود را به صورت گذشته‌نگر اعمال کند، گویی که همیشه از این رویه‌ها استفاده می‌کرده است. این بدان معناست که ارقام مقایسه‌ای نیز باید بر اساس همین رویه‌های IFRS تجدید ارائه شوند. هدف از این الزام، افزایش قابلیت مقایسه اطلاعات مالی در طول زمان و با سایر شرکت‌هایی است که طبق IFRS گزارش می‌دهند. با این حال، از آنجا که بکارگیری کاملاً گذشته‌نگر می‌تواند در برخی موارد بسیار پرهزینه، پیچیده یا حتی غیرعملی باشد (مثلاً به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات تاریخی یا نیاز به قضاوت‌هایی که با دانش امروزی تحت تأثیر قرار می‌گیرند)، IFRS 1 مجموعه‌ای از استثنائات الزامی و معافیت‌های اختیاری را از این اصل کلی ارائه می‌دهد.

4. استثنائات از بکارگیری گذشته‌نگر سایر استانداردهای IFRS (Exceptions to the Retrospective Application of Other IFRSs – Mandatory Exceptions – Appendix B)

شرح کلی استثنائات الزامی

استاندارد بین المللی IFRS 1  بکارگیری گذشته‌نگر برخی جنبه‌های سایر استانداردهای IFRS را منع می‌کند. این استثنائات که در پیوست B استاندارد تشریح شده‌اند، اجباری هستند و واحد تجاری در اعمال آنها حق انتخاب ندارد. هدف اصلی از این ممنوعیت‌ها، جلوگیری از استفاده از “قضاوت با نگرش به گذشته” (hindsight bias) است؛ یعنی استفاده از اطلاعاتی که تنها پس از وقوع یک رویداد در دسترس قرار گرفته‌اند برای قضاوت در مورد شرایطی که در گذشته وجود داشته‌اند. همچنین، این استثنائات در مواردی اعمال می‌شوند که بکارگیری گذشته‌نگر منجر به ایجاد اطلاعاتی شود که قابل اتکا نیستند یا هزینه تهیه آنها به مراتب بیشتر از منافع حاصل از آنهاست.

قطع شناخت دارایی‌های مالی و بدهی‌های مالی (Derecognition of Financial Assets and Financial Liabilities)

یک پذیرنده برای نخستین بار نباید دارایی‌های مالی یا بدهی‌های مالی را که طبق GAAP قبلی خود قبل از تاریخ انتقال به IFRS قطع شناخت کرده است (یعنی از ترازنامه خارج کرده است)، مجدداً در صورت وضعیت مالی افتتاحیه IFRS خود شناسایی کند، حتی اگر آن قطع شناخت طبق الزامات IFRS 9 (یا IAS 39، بسته به انتخاب واحد تجاری در زمان گذار اولیه به IFRS 9) مجاز نباشد.

این استثناء یک استثناء مهم است که از پیچیدگی و هزینه بازنگری و احتمالاً شناسایی مجدد معاملاتی که مدت‌ها پیش تسویه یا منتقل شده‌اند، جلوگیری می‌کند. با این حال، اگر واحد تجاری دارایی‌ها یا بدهی‌های مالی را طبق GAAP قبلی خود قطع شناخت نکرده باشد، اما طبق IFRS باید قطع شناخت می‌شدند، باید آنها را در تاریخ انتقال قطع شناخت کند (یا اگر شرایط قطع شناخت در گذشته احراز شده و واحد تجاری اکنون آن را اعمال می‌کند، این کار را به صورت گذشته‌نگر انجام دهد).

برای دارایی‌ها و بدهی‌های مالی که پس از تاریخ انتقال قطع شناخت می‌شوند، الزامات قطع شناخت IFRS 9 (یا IAS 39) باید به طور کامل رعایت شود. این استثناء عملی بودن را بر بکارگیری کامل گذشته‌نگر ترجیح می‌دهد، زیرا بازگرداندن و ارزیابی مجدد معاملات قطع شناخت قدیمی، به خصوص اگر شامل ابزارهای مالی پیچیده باشند، می‌تواند بسیار دشوار و ذهنی باشد.

حسابداری مصون‌سازی (Hedge Accounting)

در تاریخ انتقال به IFRS، واحد تجاری باید تمام ابزارهای مشتقه خود را به ارزش منصفانه اندازه‌گیری کند و هرگونه سود یا زیان ناشی از این اندازه‌گیری مجدد را در سود انباشته شناسایی نماید. استاندارد IFRS 1 الزامات خاصی را در مورد حسابداری مصون‌سازی در زمان گذار تعیین می‌کند:

• واحد تجاری نباید روابط مصون‌سازی را که طبق GAAP قبلی وجود داشته اما طبق الزامات IFRS 9 (یا IAS 39) واجد شرایط حسابداری مصون‌سازی نیستند، به صورت گذشته‌نگر به عنوان روابط مصون‌سازی طبق IFRS تعیین کند.
• اگر یک رابطه مصون‌سازی طبق GAAP قبلی واجد شرایط بوده اما طبق IFRS واجد شرایط نیست (مثلاً به دلیل عدم احراز مستندات لازم یا آزمون‌های اثربخشی)، حسابداری مصون‌سازی باید از تاریخ انتقال به IFRS متوقف شود.
• برعکس، اگر معامله‌ای طبق GAAP قبلی به عنوان مصون‌سازی تعیین نشده بود، واحد تجاری نمی‌تواند آن را به صورت گذشته‌نگر طبق IFRS به عنوان یک رابطه مصون‌سازی تعیین کند.

این استثناء مانع از آن می‌شود که شرکت‌ها با استفاده از اطلاعاتی که اکنون در دسترس است (نگرش به گذشته)، روابط مصون‌سازی را در گذشته ایجاد یا حذف کنند. حسابداری مصون‌سازی نیازمند مستندات دقیق و ارزیابی اثربخشی در زمان ایجاد رابطه است و بازسازی این موارد به صورت گذشته‌نگر، اگر غیرممکن نباشد، بسیار غیرقابل اتکاست. بنابراین، وضعیت مصون‌سازی در تاریخ انتقال ارزیابی می‌شود و از آن تاریخ به بعد طبق الزامات IFRS ادامه می‌یابد یا متوقف می‌شود.

منافع فاقد حق کنترل (Non-controlling Interests – NCI)

یک واحد تجاری که برای نخستین بار IFRS را می‌پذیرد، باید الزامات IFRS 10 (صورت‌های مالی تلفیقی) را در مورد منافع فاقد حق کنترل از تاریخ انتقال به IFRS به بعد اعمال کند. نحوه برخورد با NCI در صورت وضعیت مالی افتتاحیه به انتخاب واحد تجاری در مورد معافیت ترکیب‌های تجاری گذشته (که در ادامه توضیح داده خواهد شد) بستگی دارد:

• اگر واحد تجاری تصمیم بگیرد ترکیب‌های تجاری گذشته را طبق IFRS 3 تجدید ارائه کند، NCI نیز باید طبق الزامات IFRS 3 و IFRS 10 از تاریخ آن ترکیب‌ها تجدید ارائه شود.
• اگر واحد تجاری از معافیت مربوط به عدم تجدید ارائه ترکیب‌های تجاری گذشته استفاده کند، در این صورت الزامات خاصی در IFRS 1 (پیوست B، بند B7) برای نحوه برخورد با NCI مربوط به آن ترکیب‌ها وجود دارد. به طور کلی، در این حالت، مبالغ NCI که طبق GAAP قبلی شناسایی شده‌اند، تعدیل نمی‌شوند مگر اینکه تعدیلات دیگری به دلیل تغییر سایر رویه‌های حسابداری (مثلاً اندازه‌گیری دارایی‌ها و بدهی‌های واحد فرعی) ضروری باشد. این استثناء با هدف ساده‌سازی فرآیند گذار برای شرکت‌های دارای NCI، به ویژه زمانی که تجدید ارائه کامل ترکیب‌های تجاری گذشته انجام نمی‌شود، طراحی شده است.

برآوردهای حسابداری (Accounting Estimates)

برآوردهای یک واحد تجاری که طبق IFRS در تاریخ انتقال به IFRS انجام می‌شوند، باید با برآوردهایی که در همان تاریخ طبق GAAP قبلی انجام شده‌اند (پس از انجام تعدیلات لازم برای انعکاس هرگونه تفاوت در رویه‌های حسابداری بین دو مبنا) سازگار و یکسان باشند، مگر اینکه شواهد عینی وجود داشته باشد که نشان دهد آن برآوردهای قبلی اشتباه بوده‌اند.

هرگونه اطلاعاتی که پس از تاریخ انتقال به IFRS به دست می‌آید و منجر به بازنگری در برآوردها می‌شود (مثلاً تحقق یک ذخیره با مبلغی متفاوت از برآورد اولیه)، باید به عنوان تغییر در برآورد در دوره‌ای که اطلاعات جدید کسب می‌شود، شناسایی شود و نباید برای تعدیل صورت وضعیت مالی افتتاحیه IFRS استفاده شود، مگر اینکه آن اطلاعات جدید شواهدی از یک اشتباه در برآوردهای قبلی ارائه دهد.

این استثناء از استفاده از “قضاوت با نگرش به گذشته” جلوگیری می‌کند و اطمینان می‌دهد که برآوردها بر اساس اطلاعاتی انجام می‌شوند که در زمان تهیه آنها در دسترس بوده است.

جدول 1: خلاصه استثنائات الزامی از بکارگیری گذشته‌نگر سایر استانداردها (پیوست B، IFRS 1)

ردیف	استثناء الزامی	شرح مختصر و پیامد اصلی
1	قطع شناخت دارایی‌های مالی و بدهی‌های مالی	معاملاتی که منجر به قطع شناخت طبق GAAP قبلی شده‌اند، بازنگری نمی‌شوند مگر در شرایط خاص. از پیچیدگی بازنگری معاملات گذشته جلوگیری می‌کند.
2	حسابداری مصون‌سازی	روابط مصون‌سازی در تاریخ انتقال ارزیابی می‌شوند و نمی‌توان با نگرش به گذشته آنها را ایجاد یا حذف کرد. از ایجاد روابط مصون‌سازی غیرواقعی بر اساس اطلاعات فعلی جلوگیری می‌کند.
3	منافع فاقد حق کنترل	الزامات IFRS 10 از تاریخ انتقال به بعد اعمال می‌شود. نحوه برخورد با NCI در افتتاحیه به انتخاب معافیت ترکیب‌های تجاری بستگی دارد. فرآیند گذار را برای شرکت‌های دارای NCI ساده می‌کند.
4	برآوردهای حسابداری	برآوردها در تاریخ انتقال باید با برآوردهای GAAP قبلی (پس از تعدیل رویه‌ها) سازگار باشند، مگر اینکه اشتباهی رخ داده باشد. از قضاوت با نگرش به گذشته جلوگیری می‌کند.

5. معافیت‌های مربوط به سایر استانداردهای IFRS (Exemptions from Other IFRSs – Optional Exemptions – Appendices C, D, E)

شرح کلی معافیت‌های اختیاری

علاوه بر استثنائات الزامی، استاندارد بین المللی IFRS 1  به واحدهای تجاری اجازه می‌دهد تا یک یا چند مورد از معافیت‌های اختیاری مشخص شده در پیوست‌های C، D و E استاندارد را از الزامات برخی دیگر از استانداردهای IFRS انتخاب کنند. این معافیت‌ها با هدف کاهش بار گذار و جلوگیری از هزینه‌ها و تلاش‌های نامتناسب در نظر گرفته شده‌اند، به ویژه در مواردی که بکارگیری کامل گذشته‌نگر ممکن است اطلاعات مفیدی را برای استفاده‌کنندگان فراهم نکند یا تهیه آن بسیار دشوار باشد. انتخاب این معافیت‌ها اختیاری است، اما در صورت انتخاب، واحد تجاری باید الزامات مربوط به آن معافیت خاص را طبق استاندارد بین المللی IFRS 1  رعایت کند.

ترکیب‌های تجاری (Business Combinations – IFRS 3)

یک پذیرنده برای نخستین بار می‌تواند انتخاب کند که استاندارد IFRS 3 (ترکیب‌های تجاری) را به صورت گذشته‌نگر برای ترکیب‌های تجاری که قبل از تاریخ انتقال به IFRS رخ داده‌اند، اعمال نکند.

• شرایط و آثار: اگر این معافیت انتخاب شود، واحد تجاری آن ترکیب‌های تجاری گذشته را طبق GAAP قبلی خود شناسایی و اندازه‌گیری می‌کند و نیازی به تجدید ارائه آنها طبق IFRS 3 ندارد. این بدان معناست که طبقه‌بندی ترکیب (مثلاً به عنوان تحصیل یا ادغام منافع)، شناسایی دارایی‌ها و بدهی‌های قابل تشخیص، و اندازه‌گیری سرقفلی یا سود حاصل از خرید زیر قیمت، طبق GAAP قبلی باقی می‌ماند. با این حال، واحد تجاری باید سرقفلی شناسایی شده طبق GAAP قبلی را از تاریخ انتقال به IFRS به بعد، طبق الزامات IAS 36 (کاهش ارزش دارایی‌ها) مورد آزمون کاهش ارزش قرار دهد. همچنین، دارایی‌ها و بدهی‌هایی که در آن ترکیب‌ها طبق GAAP قبلی شناسایی شده‌اند اما طبق IFRS قابل شناسایی نیستند (یا برعکس)، باید در تاریخ انتقال تعدیل شوند و این تعدیلات مستقیماً در سود انباشته شناسایی می‌شوند.
• اهمیت: این معافیت یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین معافیت‌هاست، زیرا تجدید ارائه ترکیب‌های تجاری قدیمی می‌تواند فوق‌العاده پیچیده، پرهزینه و نیازمند قضاوت‌هایی باشد که با اطلاعات امروزی ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند و قابل اتکا نباشند.

بهای تمام شده مفروض (Deemed Cost)

برای برخی طبقات از دارایی‌ها، یک پذیرنده برای نخستین بار می‌تواند انتخاب کند که از یک مبلغ مشخص به عنوان “بهای تمام شده مفروض” آن دارایی در تاریخ انتقال به IFRS استفاده کند. این معافیت برای موارد زیر قابل اعمال است:

• اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات (طبق IAS 16): واحد تجاری می‌تواند ارزش منصفانه این دارایی‌ها را در تاریخ انتقال به IFRS به عنوان بهای تمام شده مفروض آنها در نظر بگیرد. گزینه دیگر، استفاده از یک مبلغ تجدید ارزیابی شده طبق GAAP قبلی در تاریخ تجدید ارزیابی یا قبل از آن است، مشروط بر اینکه آن مبلغ تجدید ارزیابی شده، در زمان تجدید ارزیابی، به طور کلی با ارزش منصفانه یا بهای تمام شده تعدیل شده بر اساس شاخص عمومی قیمت‌ها (در صورت عدم وجود ارزش منصفانه) قابل مقایسه باشد.
• سرمایه‌گذاری در املاک (طبق IAS 40): مشابه اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات، می‌توان از ارزش منصفانه در تاریخ انتقال به عنوان بهای تمام شده مفروض استفاده کرد.
• دارایی‌های نامشهود (طبق IAS 38): این معافیت برای دارایی‌های نامشهودی که معیارهای شناخت در IAS 38 (شامل قابلیت اتکای اندازه‌گیری بهای تمام شده) و معیارهای تجدید ارزیابی (وجود بازار فعال) را احراز می‌کنند، قابل اعمال است.
• دارایی‌های مورد استفاده در عملیات اکتشاف و ارزیابی منابع معدنی (طبق IFRS 6).
• دارایی‌های مورد استفاده در عملیات مشمول مقررات نرخ‌گذاری.
• آثار: اگر از ارزش منصفانه یا مبلغ تجدید ارزیابی شده به عنوان بهای تمام شده مفروض استفاده شود، استهلاک آتی و آزمون کاهش ارزش بر مبنای این بهای تمام شده مفروض و از تاریخی که این ارزش تعیین شده، انجام می‌شود. این امر نیاز به بازسازی بهای تمام شده تاریخی و استهلاک انباشته از ابتدای عمر دارایی را برطرف می‌کند، که به ویژه برای شرکت‌هایی با دارایی‌های ثابت قدیمی که سوابق بهای تمام شده تاریخی آنها ناقص است یا بازسازی آنها دشوار است، بسیار مفید خواهد بود.

مزایای کارکنان (Employee Benefits – IAS 19)

یک پذیرنده برای نخستین بار می‌تواند انتخاب کند که تمام سودها و زیان‌های انباشته محاسبات بیمه‌ای (اکچوئری) مربوط به طرح‌های مزایای بازنشستگی با مزایای معین (defined benefit plans) را که تا تاریخ انتقال به IFRS انباشته شده‌اند، در افتتاحیه حساب سود (زیان) انباشته شناسایی کند.

• شرایط و آثار: در صورت انتخاب این معافیت، هرگونه “کریدور” (corridor) یا سایر روش‌های تعویق شناسایی سود و زیان اکچوئری که طبق GAAP قبلی مجاز بوده است، در تاریخ انتقال حذف می‌شود. این امر منجر به شناسایی کامل خالص بدهی (یا دارایی) طرح مزایای معین در صورت وضعیت مالی افتتاحیه طبق IFRS می‌شود. این انتخاب باید برای تمام طرح‌های مزایای معین واحد تجاری اعمال شود. این معافیت به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا با یک “شروع پاک” وارد IFRS شوند و از پیچیدگی‌های مربوط به پیگیری و استهلاک سود و زیان‌های اکچوئری انباشته شده از دوره‌های گذشته اجتناب کنند.

تفاوت‌های تسعیر انباشته (Cumulative Translation Differences – IAS 21)

یک پذیرنده برای نخستین بار می‌تواند انتخاب کند که تمامی تفاوت‌های تسعیر انباشته مربوط به تمام عملیات خارجی خود را که طبق IAS 21 (آثار تغییر در نرخ ارز) در بخش جداگانه‌ای از حقوق صاحبان سهام شناسایی می‌شوند، در تاریخ انتقال به IFRS صفر تلقی کند (یعنی به سود انباشته منتقل کند).

• شرایط و آثار: اگر این معافیت انتخاب شود، مؤلفه “اندوخته تسعیر ارز” یا مشابه آن در حقوق صاحبان سهام که نشان‌دهنده تفاوت‌های تسعیر انباشته تا تاریخ انتقال است، به سود انباشته منتقل شده و مانده آن صفر می‌شود. در نتیجه، هنگام واگذاری یک عملیات خارجی در آینده، فقط تفاوت‌های تسعیری که پس از تاریخ انتقال به IFRS ایجاد شده‌اند و در حقوق صاحبان سهام انباشته شده‌اند، در سود یا زیان دوره واگذاری بازیافت خواهند شد. این معافیت، محاسبه و پیگیری تفاوت‌های تسعیر تاریخی را که می‌تواند برای شرکت‌هایی با عملیات خارجی متعدد و تاریخچه طولانی بسیار پیچیده باشد، به طور قابل توجهی ساده می‌کند.

اجاره‌ها (Leases – IFRS 16)

استاندارد بین المللی IFRS 1  معافیت‌های خاصی را برای پذیرندگان برای نخستین بار در رابطه با بکارگیری IFRS 16 (اجاره‌ها) ارائه می‌دهد. این موارد شامل موارد زیر است:

• ارزیابی قراردادهای موجود: یک پذیرنده برای نخستین بار ملزم نیست قراردادهایی را که قبل از تاریخ انتقال به IFRS وجود داشته‌اند، مجدداً ارزیابی کند تا مشخص نماید آیا آن قرارداد، یک اجاره است یا شامل یک جزء اجاره‌ای می‌شود، به شرطی که ارزیابی مشابهی طبق GAAP قبلی انجام شده باشد و نتیجه آن با IFRS 16 یکسان باشد.
• گزینه‌های گذار IFRS 16: استاندارد IFRS 16 خود شامل گزینه‌های گذار ساده‌شده برای اجاره‌کنندگان است (مانند روش گذشته‌نگر تعدیل‌شده که در آن اطلاعات مقایسه‌ای تجدید ارائه نمی‌شود و اثر انباشته تعدیلات در تاریخ بکارگیری اولیه در سود انباشته شناسایی می‌شود). پذیرندگان برای نخستین بار نیز می‌توانند از این گزینه‌های گذار استفاده کنند.
• معافیت‌های مربوط به اجاره‌های کوتاه‌مدت و اجاره دارایی‌های کم‌ارزش: این معافیت‌ها که در خود IFRS 16 نیز وجود دارند، برای پذیرندگان برای نخستین بار نیز قابل اعمال هستند. این معافیت‌ها به کاهش پیچیدگی و هزینه گذار به IFRS 16، که یک استاندارد با تغییرات بنیادین نسبت به استاندارد قبلی اجاره‌ها (IAS 17) است، کمک شایانی می‌کنند، به ویژه برای اجاره‌کنندگان که اکنون ملزم به شناسایی اکثر اجاره‌ها در صورت وضعیت مالی خود هستند.

معاملات پرداخت مبتنی بر سهام (Share-based Payment Transactions – IFRS 2)

یک پذیرنده برای نخستین بار تشویق می‌شود، اما ملزم نیست، که استاندارد IFRS 2 (پرداخت مبتنی بر سهام) را برای موارد زیر اعمال کند:

• ابزارهای مالکانه (مانند اختیار خرید سهام) که قبل از 7 نوامبر 2002 اعطا شده‌اند.
• ابزارهای مالکانه‌ای که پس از 7 نوامبر 2002 اعطا شده‌اند اما قبل از یکی از تاریخ‌های زیر (هر کدام که دیرتر است) مستقر (vest) شده‌اند:

• تاریخ انتقال به IFRS.
• 1 ژانویه 2005.

• شرایط و آثار: اگر واحد تجاری این معافیت را انتخاب کند، برای آن دسته از معاملات پرداخت مبتنی بر سهام که مشمول معافیت هستند، نیازی به تجدید ارائه و شناسایی هزینه مربوطه طبق IFRS 2 ندارد. با این حال، برای تمام معاملات پرداخت مبتنی بر سهامی که پس از تاریخ‌های مذکور اعطا شده و هنوز مستقر نشده‌اند، و همچنین برای تمام معاملاتی که پس از تاریخ انتقال اعطا می‌شوند، باید الزامات IFRS 2 را به طور کامل اعمال کند. این معافیت به دلیل دشواری بالقوه در اندازه‌گیری ارزش منصفانه ابزارهای مالکانه اعطا شده در گذشته‌های دور، که اطلاعات بازار یا مفروضات لازم برای مدل‌های قیمت‌گذاری ممکن است دیگر به طور قابل اتکا در دسترس نباشد، ارائه شده است.

سایر معافیت‌های اختیاری (به اختصار)

علاوه بر موارد فوق، استاندارد بین المللی IFRS 1  شامل معافیت‌های اختیاری دیگری نیز می‌شود، از جمله:

• سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی، واحدهای تجاری وابسته و مشارکت‌های خاص در صورت‌های مالی جداگانه: امکان استفاده از بهای تمام شده مفروض.
• دارایی‌ها و بدهی‌های واحدهای فرعی، وابسته و مشارکت‌های خاص: زمانی که این واحدها دیرتر از شرکت اصلی IFRS را می‌پذیرند.
• ابزارهای مالی مرکب: اگر جزء بدهی در تاریخ انتقال دیگر وجود نداشته باشد، نیازی به تفکیک آن نیست.
• تعیین ابزارهای مالی شناسایی شده قبلی: امکان تعیین طبقه‌بندی ابزارهای مالی بر اساس شرایط موجود در تاریخ انتقال.
• اندازه‌گیری ارزش منصفانه دارایی‌های مالی یا بدهی‌های مالی در شناخت اولیه: در شرایط خاص.
• بدهی‌های برچیدن دارایی‌ها که در بهای تمام شده اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات منظور شده (طبق IFRIC 1).
• دارایی‌های مالی یا دارایی‌های نامشهود طبق IFRIC 12 (ترتیبات امتیاز خدمات).
• مخارج تأمین مالی (طبق IAS 23).
• انتقال دارایی‌ها از مشتریان (طبق IFRIC 18).

هر یک از این معافیت‌ها دارای شرایط و پیامدهای خاص خود هستند که واحد تجاری باید آنها را به دقت بررسی و با توجه به وضعیت خود در مورد استفاده یا عدم استفاده از آنها تصمیم‌گیری کند.

جدول 2: خلاصه معافیت‌های اختیاری کلیدی از سایر استانداردها (پیوست‌های C، D، E، IFRS 1)

ردیف	معافیت اختیاری کلیدی	شرح مختصر و پیامد اصلی	پیوست مربوطه
1	ترکیب‌های تجاری (قبل از تاریخ انتقال)	عدم نیاز به تجدید ارائه طبق IFRS 3. سرقفلی GAAP قبلی با آزمون کاهش ارزش طبق IAS 36 ادامه می‌یابد. پیچیدگی و هزینه بازسازی اطلاعات گذشته را کاهش می‌دهد.	C
2	بهای تمام شده مفروض (برای دارایی‌های ثابت و غیره)	استفاده از ارزش منصفانه در تاریخ انتقال یا تجدید ارزیابی قبلی به عنوان بهای تمام شده. نیاز به بازسازی بهای تمام شده تاریخی را مرتفع می‌کند.	D
3	مزایای کارکنان (سود و زیان اکچوئری انباشته)	شناسایی تمام سود و زیان اکچوئری انباشته در سود انباشته افتتاحیه. شروع پاک برای حسابداری طرح‌های مزایای معین.	D
4	تفاوت‌های تسعیر انباشته	امکان صفر کردن اندوخته تسعیر ارز انباشته در تاریخ انتقال. ساده‌سازی حسابداری عملیات خارجی.	D
5	اجاره‌ها (IFRS 16)	استفاده از معافیت‌های ارزیابی قراردادهای موجود و گزینه‌های گذار ساده‌شده IFRS 16. کاهش بار گذار به استاندارد جدید اجاره‌ها.	D
6	معاملات پرداخت مبتنی بر سهام (IFRS 2)	عدم الزام به اعمال IFRS 2 برای برخی جوایز سهام اعطا شده یا مستقر شده در گذشته. کاهش دشواری اندازه‌گیری ارزش منصفانه جوایز قدیمی.	D

6. ارائه و افشا (Presentation and Disclosure)

اطلاعات مقایسه‌ای (Comparative Information)

اولین مجموعه کامل صورت‌های مالی که طبق IFRS تهیه می‌شود، باید حداقل شامل موارد زیر باشد:

• سه صورت وضعیت مالی:

1. در تاریخ پایان دوره گزارشگری جاری.
2. در تاریخ پایان اولین دوره مقایسه‌ای قبل (یعنی پایان سال قبل از سال گزارشگری جاری).
3. در تاریخ انتقال به IFRS (یعنی ابتدای اولین دوره مقایسه‌ای).

• دو صورت سود و زیان و سایر سود جامع.
• دو صورت جریان وجوه نقد.
• دو صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام.
• یادداشت‌های توضیحی مربوطه، شامل اطلاعات مقایسه‌ای برای تمام صورت‌های مالی و یادداشت‌ها.

ارائه سه صورت وضعیت مالی به استفاده‌کنندگان این امکان را می‌دهد که تأثیر کامل تعدیلات ناشی از گذار به IFRS را بر وضعیت مالی واحد تجاری به وضوح مشاهده و درک کنند. این الزام، اگرچه بار تهیه اطلاعات را افزایش می‌دهد، اما شفافیت را در دوره گذار به طور قابل ملاحظه‌ای بهبود می‌بخشد و به استفاده‌کنندگان در تحلیل روندها و ارزیابی وضعیت مالی کمک می‌کند.

صورت‌های تطبیق (Reconciliations)

استاندارد بین المللی IFRS 1  الزام می‌کند که واحد تجاری افشاهایی را ارائه دهد که تأثیر گذار از GAAP قبلی به IFRS را بر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان‌های نقدی گزارش شده خود توضیح دهد. این افشاها شامل دو صورت تطبیق اصلی است:

تطبیق حقوق صاحبان سهام

واحد تجاری باید یک صورت تطبیق از موارد زیر ارائه دهد:

• حقوق صاحبان سهام گزارش شده طبق GAAP قبلی با حقوق صاحبان سهام تعیین شده طبق IFRS، در تاریخ انتقال به IFRS.
• حقوق صاحبان سهام گزارش شده طبق GAAP قبلی با حقوق صاحبان سهام تعیین شده طبق IFRS، در تاریخ پایان آخرین دوره ارائه شده در جدیدترین صورت‌های مالی سالانه قبلی واحد تجاری که طبق GAAP قبلی تهیه شده است (یعنی پایان دوره مقایسه‌ای).

تطبیق مجموع سود جامع

واحد تجاری باید یک صورت تطبیق از موارد زیر ارائه دهد:

• مجموع سود جامع (یا سود یا زیان، اگر GAAP قبلی مفهوم سود جامع را گزارش نمی‌کرده است) گزارش شده طبق GAAP قبلی برای آخرین دوره ارائه شده در جدیدترین صورت‌های مالی سالانه قبلی واحد تجاری، با مجموع سود جامع تعیین شده طبق IFRS برای همان دوره.

این صورت‌های تطبیق، قلب افشاهای مربوط به گذار هستند و به طور کمی و شفاف نشان می‌دهند که کدام تفاوت‌های سیاستی یا تعدیلات خاص منجر به تغییر در ارقام گزارش شده حقوق صاحبان سهام و عملکرد مالی شده‌اند. تهیه این تطبیق‌ها نیازمند درک عمیق تفاوت‌های بین دو مجموعه استاندارد (GAAP قبلی و IFRS) و توانایی کمی‌سازی دقیق آنهاست. این افشاها برای سرمایه‌گذاران و تحلیلگران که به دنبال درک پیامدهای گذار هستند، بسیار ارزشمند تلقی می‌شوند.

جدول 3: نمونه ساده شده جدول تطبیق حقوق صاحبان سهام

(ارقام به میلیون ریال فرضی است)

شرح	GAAP قبلی (تاریخ انتقال)	تعدیلات IFRS	IFRS (تاریخ انتقال)	GAAP قبلی (پایان دوره مقایسه)	تعدیلات IFRS	IFRS (پایان دوره مقایسه)
دارایی‌ها
اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات	X	A	X+A	Y	D	Y+D
دارایی‌های نامشهود	X	B	X+B	Y	E	Y+E
سایر دارایی‌ها	X		X	Y		Y
جمع دارایی‌ها	X		X+A+B	Y		Y+D+E
بدهی‌ها
ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان	X	C	X+C	Y	F	Y+F
سایر بدهی‌ها	X		X	Y		Y
جمع بدهی‌ها	X		X+C	Y		Y+F
حقوق صاحبان سهام
سرمایه	X		X	Y		Y
سود (زیان) انباشته	X	A+B-C	X+A+B-C	Y	D+E-F	Y+D+E-F
سایر اندوخته‌ها	X		X	Y		Y
جمع حقوق صاحبان سهام طبق GAAP قبلی	X			Y
تعدیلات خالص گذار به IFRS		A+B-C			D+E-F
جمع حقوق صاحبان سهام طبق IFRS			X+A+B-C			Y+D+E-F

یادداشت: تعدیلات A، B، C، D، E، F باید در یادداشت‌های توضیحی به تفصیل شرح داده شوند.

جدول 4: نمونه ساده شده جدول تطبیق سود جامع

(برای آخرین دوره گزارش شده طبق GAAP قبلی – ارقام به میلیون ریال فرضی است)

شرح	GAAP قبلی	تعدیلات IFRS	IFRS
سود (زیان) خالص طبق GAAP قبلی	X
تعدیلات مربوط به شناسایی درآمد		G
تعدیلات مربوط به هزینه استهلاک		H
تعدیلات مربوط به هزینه مزایای کارکنان		I
سایر تعدیلات مؤثر بر سود (زیان) خالص		J
سود (زیان) خالص طبق IFRS			X+G+H+I+J
سایر اقلام سود جامع طبق GAAP قبلی (در صورت وجود)	Y
تعدیلات مربوط به سایر اقلام سود جامع		K
سایر اقلام سود جامع طبق IFRS			Y+K
مجموع سود جامع طبق IFRS			(X+G+H+I+J) + (Y+K)

یادداشت: تعدیلات G، H، I، J، K باید در یادداشت‌های توضیحی به تفصیل شرح داده شوند.

افشای استفاده از معافیت‌ها

واحد تجاری باید معافیت‌های اختیاری IFRS 1 را که در تهیه صورت وضعیت مالی افتتاحیه IFRS خود استفاده کرده است، به طور واضح افشا کند. این افشا باید شامل شرحی از نحوه اعمال این معافیت‌ها و تأثیر آنها بر صورت‌های مالی باشد. این اطلاعات به استفاده‌کنندگان کمک می‌کند تا بفهمند کدام بخش‌ها از صورت‌های مالی ممکن است به طور کامل گذشته‌نگر نباشند و چگونه این انتخاب‌ها بر قابلیت مقایسه اطلاعات تأثیر می‌گذارند.

سایر موارد افشا

استاندارد بین المللی IFRS 1 مجموعه‌ای از افشاهای دیگر را نیز الزام می‌کند تا به استفاده‌کنندگان در درک فرآیند گذار و تأثیرات آن کمک شود. این موارد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• افشای مربوط به استفاده از ارزش منصفانه به عنوان بهای تمام شده مفروض برای برخی دارایی‌ها.
• افشای مربوط به هرگونه کاهش ارزش شناسایی شده در صورت وضعیت مالی افتتاحیه در نتیجه آزمون‌های کاهش ارزش اولیه طبق IFRS.
• اگر واحد تجاری علاوه بر صورت‌های مالی طبق IFRS، اطلاعات خلاصه‌ای را نیز طبق GAAP قبلی که با IFRS منطبق نیست ارائه می‌دهد، باید به وضوح این اطلاعات را به عنوان “تهیه نشده طبق IFRS” برچسب‌گذاری کند و ماهیت تعدیلات اصلی را که برای انطباق آن با IFRS لازم است، افشا نماید.
• هرگونه اطلاعات دیگری که برای درک گذار به IFRS توسط استفاده‌کنندگان ضروری تشخیص داده شود.

هدف نهایی تمام این افشاها، ارائه تصویری کامل، شفاف و قابل فهم از فرآیند گذار واحد تجاری به استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی و تأثیرات مالی آن است.

7. راهنمای عملیاتی و نکات کلیدی برای گذار به استاندارد بین المللی IFRS 1

گذار موفقیت‌آمیز به استاندارد بین المللی IFRS 1  نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، درک عمیق از استانداردها و مدیریت مؤثر پروژه است. در ادامه به برخی نکات کلیدی اشاره می‌شود:

برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه گذار

گذار به IFRS یک پروژه پیچیده است که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، تخصیص منابع کافی (شامل نیروی انسانی متخصص و منابع مالی) و مدیریت پروژه قوی است. این فرآیند باید شامل مراحل زیر باشد:

• ایجاد تیم پروژه گذار: با مشارکت نمایندگانی از بخش‌های مختلف سازمان (مالی، IT، عملیات).
• تعیین جدول زمانی دقیق: با مشخص کردن مراحل و مسئولیت‌ها.
• ارزیابی تأثیرات: شناسایی تأثیرات گذار بر سیستم‌های اطلاعاتی، فرآیندهای کسب‌وکار، کنترل‌های داخلی، قراردادها و حتی شاخص‌های عملکردی کلیدی (KPIs). گذار به IFRS صرفاً یک تغییر حسابداری نیست، بلکه یک تغییر سازمانی است که می‌تواند بر جنبه‌های مختلف فعالیت واحد تجاری تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، IFRS ممکن است نیازمند جمع‌آوری داده‌هایی باشد که قبلاً در سیستم‌ها ثبت نمی‌شده‌اند (مثلاً برای محاسبات ارزش منصفانه یا افشاهای بخش‌های عملیاتی)، که این امر می‌تواند مستلزم تغییرات قابل توجهی در سیستم‌های فناوری اطلاعات و فرآیندهای جمع‌آوری داده باشد.

آموزش و تخصص

کارکنان بخش مالی و همچنین حسابرسان داخلی و مستقل باید آموزش کافی و به‌روز در مورد الزامات IFRS و به ویژه پیچیدگی‌های استاندارد بین المللی IFRS 1 دریافت کنند. با توجه به جدید بودن نسبی الزام به کارگیری IFRS در محیط‌هایی مانند ایران، ممکن است کمبود متخصص و منابع آموزشی جامع به زبان فارسی یک چالش باشد. در چنین شرایطی، استفاده از خدمات مشاوران متخصص در زمینه IFRS و همچنین بهره‌گیری از راهنماها و دوره‌های آموزشی ارائه شده توسط نهادهای حرفه‌ای و سازمان حسابرسی می‌تواند بسیار مفید واقع شود.

انتخاب دقیق معافیت‌ها

همانطور که پیشتر بحث شد، استاندارد بین المللی IFRS 1 مجموعه‌ای از معافیت‌های اختیاری را ارائه می‌دهد. واحد تجاری باید با دقت پیامدهای کوتاه‌مدت و بلندمدت هر یک از این معافیت‌ها را بررسی کند. تصمیم‌گیری در مورد استفاده یا عدم استفاده از یک معافیت نباید صرفاً بر اساس ساده‌سازی فرآیند گذار در کوتاه‌مدت باشد، بلکه باید با در نظر گرفتن تأثیر آن بر کیفیت، قابلیت مقایسه و مربوط بودن اطلاعات مالی آتی و همچنین انتظارات استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی اتخاذ شود.

تعامل با حسابرسان

تعامل زودهنگام، مستمر و شفاف با حسابرسان مستقل در طول فرآیند گذار به IFRS بسیار حیاتی است. حسابرسان می‌توانند دیدگاه‌های ارزشمندی در مورد تفسیر استانداردها، انتخاب رویه‌های حسابداری مناسب و استفاده از معافیت‌های اختیاری ارائه دهند. بحث و توافق با حسابرسان در مراحل اولیه پروژه می‌تواند از بروز مشکلات و اختلاف‌نظرها در مراحل پایانی و زمان انتشار اولین صورت‌های مالی IFRS جلوگیری کند.

8. نتیجه‌گیری

استاندارد بین المللی IFRS 1 نقش حیاتی در فرآیند پذیرش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی ایفا می‌کند. این استاندارد با ارائه یک چارچوب مشخص برای گذار، به دنبال تضمین این است که اولین صورت‌های مالی تهیه‌شده طبق IFRS توسط یک واحد تجاری، از کیفیت بالا، شفافیت و قابلیت مقایسه لازم برخوردار باشند. اصل بکارگیری گذشته‌نگر رویه‌های حسابداری، سنگ بنای استاندارد بین المللی IFRS 1  است که با هدف ارائه اطلاعات سازگار در طول زمان مطرح شده است. با این حال، با درک چالش‌های عملی و هزینه‌های بالقوه بکارگیری کامل گذشته‌نگر، این استاندارد مجموعه‌ای از استثنائات الزامی (برای جلوگیری از قضاوت با نگرش به گذشته و اطلاعات غیرقابل اتکا) و معافیت‌های اختیاری (برای کاهش بار گذار در موارد خاص) را ارائه می‌دهد.

انتخاب و بکارگیری صحیح این استثنائات و معافیت‌ها، همراه با افشای شفاف و کامل اطلاعات مربوط به فرآیند گذار، از جمله صورت‌های تطبیق، برای استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی جهت درک تأثیرات تغییر مبنای حسابداری بسیار ضروری است. گذار موفق به استاندارد بین المللی IFRS 1  نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، تخصیص منابع کافی، آموزش مستمر، تعامل مؤثر با حسابرسان و انتخاب آگاهانه رویه‌های حسابداری و معافیت‌ها است. با وجود چالش‌های احتمالی، به ویژه در محیط‌های اقتصادی و قانونی خاص، پذیرش IFRS گامی مهم در جهت همسویی با بهترین تجارب گزارشگری مالی جهانی و افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران و سایر ذینفعان به شمار می‌رود. این استاندارد به عنوان دروازه ورود به دنیای IFRS، پایه‌ای محکم برای گزارشگری مالی شفاف و قابل مقایسه در آینده بنا می‌نهد.

 

منابع

1. What is IFRS 2? | Grant Thornton insights, accessed June 6, 2025, https://www.grantthornton.global/en/insights/articles/ifrs-2-insights/what-is-ifrs-2/
2. IFRS 2 share-based payment arrangements with employees | Grant …, accessed June 6, 2025, https://www.grantthornton.global/en/insights/articles/ifrs-2-insights/basic-principles-of-share-based-payment-arrangements-with-employees/
3. IFRS 2 Share-based Payment | ACCA Global, accessed June 6, 2025, https://www.accaglobal.com/gb/en/student/exam-support-resources/professional-exams-study-resources/strategic-business-reporting/technical-articles/ifrs-2.html
4. Your Guide: Implementing IFRS 2 For The First Time – Ledgy, accessed June 6, 2025, https://ledgy.com/guides/ifrs-2
5. IFRS 2 — Share-based Payment – IAS Plus, accessed June 6, 2025, https://www.iasplus.com/en/standards/ifrs/ifrs2
6. Insights into IFRS 2 – Doane Grant Thornton LLP, accessed June 6, 2025, https://www.doanegrantthornton.ca/globalassets/__shared__/ifrs-2-basic-principles-of-share-based-payment-arrangements-with-employees.pdf

————————————————————————————-

برای دریافت مشاوره و نیز آگاهی کامل از شرایط ارائه خدمات حسابداری   با ما در تماس باشید :

تلفن ۱ :  ۰۲۱۸۸۱۹۱۴۸۲

تلفن ۲ :  ۰۲۱۸۸۱۹۱۴۸۳

فکس :    ۸۸۲۰۵۷۶۶   ۲۱  ۹۸++

Email: Info@ArghamNegar.com